Tükenmişlik Sendromu sıradan bir güç düşüklüğü ile karıştırılmamalı..
Aşırı mükemmeliyetçi ya da ‘hayır’ diyemeyenlerde de mümkün bir sonuç
Tükenmişlik sendromunun bir çeşit ruhsal rahatsızlık olduğunu söyleyen uzmanlar bu sendromun bilhassa 1970’li yıllarda Amerikalı bir psikoloğun iş ve meslek yaşantısı sonrasında geliştirdiği bir kavram olarak karşımıza çıktığı bilgisini veriyor. “Tükenmişlik sendromu günümüzde öncelikli iş, meslek hayatı ve hayatın birçok alanında karşımıza çıkabiliyor.” diyen Uzman Klinik Psikolog Uluğ Davet Beyaz bu ruhsal rahatsızlığı “Tükenmişlik sendromu yaşayan şahıslar, etraflarına sağlayabilecekleri ya da verebilecek bir şeylerin kalmadığını hissederler. Günlük rutinlerini gerçekleştirme de zorlantı, isteksizlik, endişe duyarlar. Karamsar bir bakış açısıyla birlikte daima bu şahısların umutsuz hissetmesi kelam hususudur. “ formunda tanımlıyor.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Etiler Tıp Merkezi Uzman Klinik Psikolog Uluğ Davet Beyaz tükenmişlik sendromuyla ilgili açıklamalarda bulundu. Daha çok kimlerde görülebileceği ve hangi durumlarda tetiklenebileceğine değinen Beyaz, tükenmişilik sendromuna karşı tekliflerini de sıraladı.
Bireysel kimliğin yitirilmesine yol açan zihinsel ve fizikî tükenme durumu
Tükenmişlik Sendromu’nun kişinin ruh halini etkileyen ve toplumsal hayatında kişiyi zorlayan ruhsal bir rahatsızlık olduğunu belirterek kelamlarına başlayan Uzman Klinik Psikolog Uluğ Davet Beyaz, “İş hayatının getirmiş olduğu sorumluluklar, kişinin kaldırabileceği yükten daha fazla olduğunda, aile konusunda baskılanan, aile içerisinde fazla sorumluluk yüklenen şahıslarda, bireyin olağan kurallarda mesleğinden, arkadaşlıklarından yahut aile etkileşimlerinden aldığı keyif hissini azaltan ve kişisel kimliğin yitirilmesine yol açan bir çeşit zihinsel ve fizikî tükenme durumudur.” dedi.
Sıradan bir yorgunluk ya da güç düşüklüğü ile karıştırılmamalı
Tükenmişlik sendromunun sıradan bir yorgunluk ya da güç düşüklüğü ile karıştırılmaması gerektiğine dikkat çeken Beyaz, “Çok daha ağır ve ruhsal durumdur. Gerilimle başa çıkabilme ve günlük sorumluluklarını yerine getirebilme konusunda tükenmişlik sendromu yaşayan bireylerde zorlanma görülür. Ayrıyeten bu şahıslar, etraflarına sağlayabilecekleri ya da verebilecek bir şeylerin kalmadığını hissederler. Günlük rutinlerini gerçekleştirmede zorlantı, isteksizlik, endişe duyarlar.” formunda konuştu.
Aşırı mükemmeliyetçi ya da ‘hayır’ diyemeyenlerde de muhtemel bir sonuç
Şahsî faktörlerin de kıymetli bir tesire sahip olduğunun altını çizen Beyaz, kelamlarına şöyle devam etti:
“Yetiştirilme üslubu ve kişilik özellikleri bunlardan bir tanesi. A Tipi kişilik özellikleri dediğimiz çok mükemmeliyetçi, rekabetçi, hırsa sahip olma özelliği bulunan şahıslarda karşımıza çıkıyor. Bunun dışında hayır demekte zorluk çeken, sonlarını çizme noktasında sorun yaşadığını düşünen bireylerde tükenmişlik sendromu bir sonuçtur.”
Fiziksel, ruhsal ve davranışsal belirtiler ortaya çıkabiliyor
Tükenmişlik sendromunun belirtilerinin fizikî, ruhsal ve davranışsal olarak ele alınabileceğini kaydeden Uzman Klinik Psikolog Uluğ Davet Beyaz, “Fiziksel belirtiler yorgunluk, bitkinlik, enerjisizlik, beden ağrıları, bağırsak sorunları, kas ve eklem ağrıları, baş ağrısı, iştahta artış yahut azalış, uyku tertibinin değişiyor olması, nefes alıp vermede zorlanma formunda karşımıza çıkabiliyor.” tabirlerini kullandı.
Ruhsal belirtiler ortasında iş ve toplumsal yaşantıda öfke patlamaları, ümitsizlik, çaresizlik, tatminsizlik, kişinin kendinden mutlu olmayışı, özgüvensizlik, gerçekçi olmayan kaygı ve kuşkuların ortaya çıkması, suçluluk ve düşmanlık hisleri olduğunu söyleyen Beyaz, davranışsal belirtileri de şöyle sıraladı:
“Davranışsal boyuttaki belirtiler ortasında öfke patlamaları, kişinin sorumluluklarına karşı duyarsız olması, erteleme, öz bakımın düşüyor olması, kişinin kendisine ihtimam göstermiyor olması üzere durumlar görülebiliyor.”
Tükenmişlik Sendromu’nun dört evresi
Tükenmişlik sendromunun dört etabı olduğunu kaydeden Uzman Klinik Psikolog Uluğ Davet Beyaz bu evreleri şöyle açıkladı:
“Birinci evre, sonların zorlanması dediğimiz idealistik olarak isimlendirilir. Bireyi fazla sorumluluk altına alır. Bu evre yorgunluk hissi ve güç düşüklüğü oluşturmaya başlar.
İkinci evre, memnuniyetsizlik dediğimiz evredir. Birey yaptığı işerin sonucundan şad olmaz. Efor ve vakit harcayarak gerçekleştirdiği aksiyonların beklentisini alamaz. Alamadığı vakit ise duygusal bir buhrana girmeye başlayabilir.
Üçüncü evre, ümitsizlik evresidir. Bireyin zihninden yaşadığı olumsuz durumların daima devam edeceğine yönelik niyetler geçmeye başlar. Yanı sıra kişi artan yükü sebebiyle; hudut nöbeti, öfke krizleri, tepkisizlik, uyku bozukluğu üzere semptomlar yaşamaya başlayabilir.
Dördüncü evre, tepkisizlik evresidir. Kişinin etrafında gerçekleşen olaylara karşı yansısını yitirmesidir. Her şeyin berbata gideceğine yönelik fikirlerde olduğu için sorumluluklarını yerine getirememe durumuna gelir.”
Ulaşılabilir maksatlar motivasyonu arttırır
“Kişinin kendisine yeterli gelecek meşguliyetlere vakit ayırarak, gerilimden uzaklaşıp dinleneceği, tükenmişliğinin azalacağı kıymetli bir adım atabilir.” diyerek tükenmişlik sendromuna karşı teklifte bulunan Beyaz kelamlarını şöyle tamamladı:
“Gerek bir profesyonelden gerekse aile yahut arkadaş etrafından alınacak takviyeler yarar sağlar. Kişinin anlaşılıyor olması, problemlerinin tahlile yönelik karşılık buluyor olması bu semptomların azalmasında büyük bir ehemmiyete sahip. Kişinin ulaşılabilir maksatlar belirliyor olması, motivasyonunu arttırır.”
