Damar tıkanıklığında en değerli risk faktörlerinden birisi şeker hastalığıdır?
Şeker Hastalığı denilince akla çabucak ayaklarda güzelleşmeyen yaralar gelir. Aslında bu komplikasyonda damar tıkanıklığı sonucunda oluşur. Pekala şeker hastalığı neden bu kadar kıymetli. Biz neden bu tip damar tıkanıklığından telaş ediyoruz. Şeker hastalığı (diyabet) damar duvarını yaygın bir halde bozduğundan yalnızca tek bir yerde değil yaygın darlıklar oluşmaktadır. Bu yüzden durum dertlidir. Hem kalp damarlarında hem de bacak damarlarında kireçlenme, görme kaybı ve sonuçta böbrek yetmezliğine neden olur.
Aşağıdaki sayılara bakarsanız bunun nasıl tehlikeli olduğunu göreceksiniz.
65 yaşında Şeker Hastalığı olanların %68’i Kalp Damar Hastalıklarında ölür. Bunların %16’sı Felç nedeni ile hayatını kaybeder.
-
Şeker Hastalığı olanların olmayanlara nazaran Kalp Damar Hastalığından ölme bahtı 2-4 kat daha yüksektir.
Kanda glukoz (şeker) ölçüsünün uzun vadeli olarak yüksek olması (hiperglisemi) kalp damar hastalıkları ile yakından bağlıdır.
Türkiye’de 2010 bilgilerine nazaran erişkin nüfusun %7,4’ünde diyabet hastalığı mevcuttur. Diyabetli hastalarda damar sertliği (ateroskleroz) hem erken yaşta gelişir hem de son periyotlarda hızlanır.
Diyabet hastalığında ölümlerin %55 inden fazlası kalp damar hastalığına bağlıdır. Diyabetin koroner kalp hastalığı gelişimini başka risk faktörlerinden bağımsız olarak %81 yükselttiği bilinmektedir.
Şeker Hastalığı damar duvarındaki kireçlenmeyi arttırır. Tüm atardamar sisteminde yaygın kireçlenmeye sebep olur.
ŞEKER HASTALIĞI TANISI:
Şekeri olmayan bir kişinin açlık kan şekeri (AKŞ) seviyesi açlık halinde 120 mg/dl, tokluk halinde (yemeğe başladıktan iki saat sonra, tokluk kan şekeri: TKŞ) 140 mg/dl’nin üstüne çıkmaz. Bu bedellerin üstü Şeker Hastalığı gösterir.
Bir kişinin diyabetli olup olmadığı Açlık Kan Şekeri (AKŞ) ölçümü yahut Oral Glukoz Tolerans Testi (OGTT, Şeker Yükleme Testi) yapılarak saptanır. AKŞ ölçümü 100-125 mg/dl olması ZIMNÎ ŞEKER (prediyabet) demektir.
AKŞ ölçüm sonucunun 126 mg/dl yahut daha fazla olması diyabetin varlığını gösterir.
OGTT de glikozdan güçlü sıvı aldıktan 2 saat sonraki kan şekeri kıymeti değerlidir. İkinci saat kan şekeri ölçümü 140-199 mg/dl ise bilinmeyen şeker, 200 mg/dl yahut daha yüksek ise diyabet tanısı konulur.
Tip 1 diyabet, pankreasta bulunan ve insülin üreten beta hücrelerinin otoimmün (virüslere ya da yabancı unsurlara karşı savunma düzeneğinin harekete geçerek kendi hücrelerini yok etmesi) zedelenmesi ile oluşur.
İnsülin yetersizliği vardır. Ömür uzunluğu insülin hormonunu dışardan (enjeksiyon) alırlar.
Tip 1 diyabet, İnsüline Bağımlı Diyabet (İnsulin Dependent Diabetes Mellitus=IDDM) olarak anılır.
Olguların %10’unu Tip 1 diyabet oluşturur. 15 yaş altındaki 100.000 çocuktan 1-42 sinde diyabet gelişmektedir.
Tip 2 Diyabet Nedir?
Tip 2 Diyabet basitçe beden için kâfi insülinin olmaması yahut insülinin tesirinin kaybolması ile ortaya çıkan bir diyabet biçimidir. Genel olarak obezite ve makus beslenme sorumlu tutulur.
Tip 2 Diyabet Riski Kimlerde Daha Fazladır?
-
Ailesinde diyabet olanlar,
-
Şişman bireyler,
-
4 kg’dan daha ağır bebek doğuran bayanlar,
-
Stres altında yaşayan şahıslarda diyabetin görülme riski daha yüksektir.
Diyabetin Komplikasyonları Nelerdir?
Uzun bir müddet kan şekerinin yüksek olması, büyük ve küçük damarları (arteriopati) ve sonları zedeler (nöropati) bunun sonucunda ilgili organda bozukluk olur.
Kalp Damar Hastalıkları:
Tüm atardamar sistemi etkilenir. Kalp damarlarında, bacak damarlarında ve böbrek damarında daralma olur. Bunun sonucunda kalp krizi, bacaklarda yürüme zahmeti ve yaralar çıkabilir. Şah damarında gelişen darlıklar sonucunda felç görülür. Diyabetli şahıslarda kalp hastalığı ya da inme riski 2-5 kat daha fazladır. Bacaklardaki damarlar da etkilenir ve bu nöropatiyle birlikte uzuv kaybına (amputasyona) yol açabilir.
Retinopati (Gözlerin hasar görmesi):
Yetişkinlerdeki körlük ve görme bozukluğunun önde gelen sebebidir. 15 yıl boyunca diyabetik olan, şekeri denetimsiz bireylerin %2’si kör olurken, %10’unda ağır görme bozukluğu gelişir.
Nefropati (Böbreklerin hasar görmesi):
Diyabetli şahıslar için büyük bir tehdittir. Denetimsiz tip 1 diyabetli şahısların %40’ında 50 yaşına geldiklerinde diyaliz ve/veya böbrek nakli gerektirebilecek, ağır böbrek hastalığı gelişebilir.
Nöropati (Sinirlerin hasar görmesi):
Diyabetli şahısların en az yarısını tesirler. Diyabetik hudut hastalığı, bacaklarda ve ayaklarda duyu kaybına yol açabilir ve bu da ayak yarası ve bacak kesilmesi ile (amputasyon) sonuçlanabilir. Bacak amputasyonlarında her vakit diyabet düşünülmektedir. Diyabetik hudut hastalığı ayrıyeten iktidarsızlığa da yol açabilir.
Kaynak TDV ve TED.
Şeker hastaları yaraları geç fark ederler. Hudut hasarı ağrıyı engellediğinden yarayı bilhassa ayak altında olduğu için göremezler. Kendileri ayaklarının altını ayna ile denetim etmelidirler.
En son olarak size şöyle bir örnek vereyim.
On yıldan beri İnsülin kullanan ve katarakt ameliyatı geçirmiş ve yaşı 50’nin üzerinde olan bir bayana anjiyografi yaparsanız neredeyse %100 kalp damarlarında darlıklar bulursunuz.
Sağlıcakla Kalın.
