Demirin bedenimizde birçok fonksiyonu vardır. Bunlardan en temeli kandaki hemoglobin ve kaslardaki myoglobinin bir kesimi olarak oksijen taşınmasında vazifeli olmasıdır. Demir, bedende üretilemediği için besinler yoluyla kâfi alınmalıdır. Kırmızı kan hücrelerinde kâfi demir bulunmadığı vakit Demir Eksikliği Anemisi ortaya çıkar. Bu durum, ülkemizde bilhassa bayanlar ortasında çok yaygın bir sıhhat sorunudur. Demir Yetersizliği açısından risk altında olan kümeler;
Hamileler
Emzirme periyodundaki kadınlar
Çocuklar
Üreme çağında olan kadınlar
Regl periyodunda çok kanama yaşayan kadınlar
Vejeteryan/Vegan beslenme haline sahip bireylerdir.
Dünya Sıhhat Örgütü bilgilerine nazaran Türkiye’de üreme çağındaki bayanların %26,3’ü; hamile bayanların ise %40,2’si demir yetersizliği sorunu yaşamaktadır. Demir yetersizliği kolay bir kan testi ile tespit edilebilmektedir.
Besinler yoluyla aldığımız demirin fazlası bedende depolanır. Yetersiz demir alımı durumunda öncelikle depolar tükenir ve sonraki kademelerde alyuvar üretimi baskılanır, kâfi oksijen taşınamaz. Sonucunda bedende kâfi güç üretilemez, kalp yorulur, kişi kendini halsiz ve yorgun hisseder.
Demir yetersizliğinin esas belirtileri:
Yorgunluk
Dikkat dağınıklığı
Bağışıklık sisteminde zayıflık
Çarpıntı
Nefes darlığı
Solgun cilt
Diş eti kanamaları
Tırnaklarda kolay kırılma
Besin olmayan hususlara aşerme: toprak, kil vb.
Demirden kâfi beslenmek kadar gerçek demir kaynaklarını kullanmak da çok değerlidir. Besinler ile aldığımız 2 çeşit demir vardır. Birincisi bitkisel kaynaklardan aldığımız Hem Olmayan Demir; oburu hayvansal kaynaklardan aldığımız Hem Demir. Bedenimiz hayvansal kaynaklı demiri daha rahat kullanabilmektedir. Bitkisel kaynaklı demirin bedende kullanılabilirliğini arttırmak ise bizim elimizde.
Herkesin bildiği ”C vitamini demir emilimini arttırır” bilgisi aslında büsbütün hem olmayan demirin emilimi ile ilgilidir. Bu yüzden demirin bitkisel kaynakları tüketildiğinde (fasulye, mercimek, tahıllar, lahana, pancar, şeftali, armut, kuru üzüm, kuru kayısı, fındık, badem vb.) yanında bol limonlu salata yahut turunçgiller ailesinden bir meyve tüketmek hem olmayan demirden en yüksek seviyede faydalanma sağlayacaktır. Demirin hayvansal kaynakları ise kırmızı et, karaciğer, yumurta, balık vb. besinlerdir.
Genel manada demir emilimini azaltan besinler:
Kahve (Tanen maddesi)
Çay (Tanen maddesi)
Soya ürünleri
Kalsiyum içeren besinler (300-600 mg üzere yüksek seviyelerde olduğunda engeller)
Ispanak (Okzalat içeriği nedeniyle)
