Diz kireçlenmeleri çok yaygın görülen bir kas iskelet sistemi hastalığıdır. Diz eklemi yük taşıyan bir eklem olduğu için hastanın hareket yeteneğini bozar, hayat kalitesini olumsuz tesirler. Ağrı ekseriyetle kronik(süreğen) karakterde olduğu içinde hastanın devamlı bir tedavi arayışı içine sokar. Bu arayış içinde diz içine yapılan tedaviler hastalara önerilir. Gördüğümüz kadarıyla bu teklifler hastaların aklını biraz karıştırıyor.
Diz içine hangi müdahaleler yapılabilirşimdi bunu aydınlatmaya çalışalım:
Diz içine yapılan ve hastaların en korktuğu uygulama kortizon iğneleridir. Hasta bu uygulama ile şişmanlayacağını, ödem toplayacağını, tansiyonunun yahut şekerinin yükseleceği telaşı taşır. Kemik erimesi gelişeceğinden tasa duyan hasta da gördüm. Bunlar olabilir mi? Evet olabilir. Lakin herkeste olacak diye bir şey de yok. Kıymetli olan kortizon yapılacak hastanın yeterli seçilmesidir. Şayet bir hastanın dizinde sıvı toplanmışsa dizde kuvvetli bir yangısal tepki var demektir. Diz sıcak hissedilir ve hareketle, üzerine basma ile ağrı gerçekleşir. Birinci yapılması gereken bu yangının iltihaplı romatizma hastalığına yahut enfeksiyona bağlı olup olmadığının anlaşılması için kandan romatizma testlerine bakılmasıdır. İltihaplı romatizma yoksa yangısal tepkiye bağlı bu sıvının orada bulunması bir manada dizin daha da hasarlanmaya gitmesi demektir. Bu sıvının uzaklaştırılması için antiromatizmal ilaçlar, istirahat ve buz uygulamaları ile tedaviye başlanır. Lakin bazen bu yollarla dizi yatıştırmak mümkün olmaz. O vakit dizin içine kortizon enjeksiyonu yapılabilir. Yapılan bu kortizon bir sefere mahsus olduğu için yan tesir mümkünlüğü düşüktür. Lakin tekrar de denetimsiz yüksek tansiyonu olan, açlık kan şekeri 200’ün üzerinde olan hastalarda yapılmamalı yahut dikkatle yakından takip edilmelidir. Enjeksiyon sonrası yapılan ilaca bağlı olarak şeker ve tuzun kaç gün azaltılacağı doktor tarafından bildirilir.
Bir başka tedavi biçimi PRP (PlateletRichPlazma) (trombositten güçlü serum) tedavisidir. Hastanın kendi kanındaki kan pulcuklarının ağırlaştırıp alınması ve ekleme verilmesi temeline dayanır. Hastanın kolundan kan alınır süreçten geçirilir, kan pulcuklarının biriktiği katman alınır ve bir enjektör aracılığı ile dizin içine verilir. Kan pulcukları aslında kan pıhtılaşmasını sağlayan hücrelerdir. Bedende rastgele bir yerde yaralanma olduğunda bu hücreler oraya birikir ve yara güzelleşme sürecini başlatır. İşte tam bu nedenle kireçlenme hastalarında kullanılır.
Kireçlenme hastalarında hem eklem kıkırdağı hem de eklem içindeki menisküs, bağ üzere yumuşak dokular hasar görür. Kan pulcuklarını ağır bir formda eklem içine verince hasarlı doku ile temas eden pulcuklardan yara güzelleşmesini sağlayan ve yara uygunlaşmasını sağlayan öbür faktörleri çeken hususlar salgılanır. Böylelikle hasarlı bölgelerin tamiri sağlanır. Tamir süreci yaklaşık 3 hafta sürer. Birinci uygulama sonrası 3-5 gün ağrıda hafif artış olabilir. Bu büsbütün düzgünleşme sürecinin başlaması ile ilgilidir. Üçüncü haftanın sonunda ağrı tam geçmemişse bir uygulama daha yapılır.
Bir öteki eklem içi tedavi hyaluronik asit tedavisidir. Halk ortasında eklem sıvısı desteği olarak bilinir. Kireçlenme olan dizlerde eklem sıvısı içinde hyaluronik asit denen eklem yüzlerinin daha kaygan olmasını sağlayan unsur azalmıştır. Bu unsurun ağızdan ilaçlarla alınması mümkün değildir bu nedenle dizin içine enjekte edilir. Temel amaç belirtildiği üzere eklem yüzlerinin kaplanarak kayganlığının korunması, eklem ortasında hacim oluşturarak yastık üzere gelecek yüklerin dağıtılması, kıkırdak esnekliği ve dayanıklılığının arttırılması, ağrının azaltılmasıdır.
Bir öteki uygulama ise diz içine ozon enjeksiyonu yapılmasıdır. Ozon oksijenden türetilen bir gaz olup antioksidan tesire sahiptir. Uygulandığı yerde hücrelerde birikmiş toksik unsurların atılmasını sağlarken hücrelerin oksijenlenmesini de arttırır. Bu halde ağrı ve yangıyı azaltır.
Bu tedavilerden hangisinin seçileceği konusuna gelince;
Kortizon yangılı dizlerde hastalığı yatıştırmak için kullanıldığı için başka uygulamadan farklı yerdedir.Kısa müddette hastayı rahatlatıp, diz içindeki artmış sıvıyı bir manada azaltıp yapılacak öbür tedavilere uygun taban hazırlar.
Hyaluronik asit ve PRP uygulamasına gelince öbür faktörler işin içine giriyor. Aktiflik manasında bakıldığında PRP hyaluronikasite nazaran daha tesirlidir. Ağrıyı azaltma ve işlevselliği arttırmada daha başarılıdır. Lakin kan sulandırıcı kullanan hastalarda ilacın tesiri kan pulcukları üzerine olduğu için bu kan pulcuklarının işlevi değişmiştir ve PRP için uygun değillerdir. Bu nedenle kan sulandırıcı hastalarda ilacın bir hafta kesilip sonra PRP yapılması gerekir. Lakin doğal ki kan sulandırıcının muhakkak kesilmemesi gereken durumlar vardır (geçirilmiş inme, kalp damar hastalığı, stent takılması üzere durumlar), bu hastalarda ilaç kesilemeyeceğinden PRP yapılamaz. O vakit bu hastalarda eklem içi hyaluronik asit uygulamaları yapılabilir.
PRP ve hyaluronik asit için belirtilmesi gereken bir başka konu diz kireçlenmesinin derecesidir. İleri kireçlenmelerde her iki tedavinin de aktifliği düşüktür. Yalnız kimi hyaluronik asit formülasyonları ileri kireçlenmeler için hazırlanmıştır. Bu formülasyonlar denenebilir.
Eklem içi ozon uygulaması tekrar son derece tesirli bir tedavidir ve ileri kireçlenmelerde de tesirli olabilmektedir. Yalnız öbür uygulamalar üzere bir yahut 2 sefer değil en az 5 kez haftada bir olarak uygulanması gerekir. Ozon tedavisinde de ozon kullanmaya mani olacak tıbbi bir durumun olmamasına dikkat etmek gerekir (favizim, kimi kan hastalıkları gibi). Bunun değerlendirilmesini doktor yapacaktır aslında. Kan sulandırıcı kullanma hyaluronik asit uygulaması üzere ozon için de sorun teşkil etmemektedir. Yalnızca uygulama sonrası artmış bir kanama olup olmadığının tabip tarafından takibi gerekir.
Tüm bunlar genel bilgilendirmelerdir, tedavinin nasıl yapılacağı elbette doktorunuzla konuşarak alınan karara nazaran belirlenecektir.
Sıhhatle kalmanız dileğiyle.