Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yine Sürece Terapisi olarak da bilinen EMDR, son vakitlerde terapi alanında popülaritesi artan bir terapi tekniği haline gelmiştir. 1987 yılında, Dr. Francine Shapiro’nun tesadüfen süratli göz hareketlerinin kendisine rahatsızlık veren kanıların tesirini azaltabildiğini keşfetmesi ile EMDR ortaya çıkmıştır.
Bu sistem, Adaptif Bilgi Sürece modeline dayanmaktadır. Bu teoriye nazaran, beynimiz bir tecrübeye dair fikirleri, duyumları, hisleri ve o tecrübeye dair sahneleri birer bilgi olarak alıp işlemektedir. Bu süreç sonucunda ise tecrübeler, zihnimizdeki anı ağlarını oluşturmaktadır. Vakit içerisinde bu tecrübeler anılara, anılar da öğrenme sürecine dönüşmektedir. Lakin vakit zaman bu sistemde birtakım arızalar çıkmakta ve anılar düzgün bir biçimde işlenememektedir. Pekala, bu sistemde bir sorun çıktığını nasıl anlarız?
Doğal afetlerden kazalara, cinsel bütünlüğe yönelik akınlardan savaşlara kadar ruh sıhhatimizi sarsan büyük travmalar vardır. Bunların yanı sıra günlük hayatta yaşadığımız ve bizde problem yaratan pek çok rahatsız edici olay başımıza gelebilir. Bu stil olumsuz tecrübeler bir nevi sistemde arıza üreterek bilgi sürece sürecinin aksamasına yol açmaktadır. Böylelikle bir tecrübeye ilişkin duyumlar, kanılar ve hisler üzere kesimler adeta vakitte donarak başka anı ağlarına entegre olamaz. Böylelikle günlük hayatımızda karşımıza çıkan birtakım durumlar, bu anıları tetikleyerek bizi rahatsız eder – güya tekrardan o anı yaşıyor üzere hissederiz.
İşte tam bu noktada EMDR, bu makineyi düzgün bir halde çalıştırır: Travmatik anılara ulaşarak onları tekrar süreçler. Çarklar çalıştıkça travmatik anıların oluşturduğu negatif inanışlar, rahatsız vücut duyumları ve olumsuz hisler teker teker çözülür. Böylelikle bilgi yine sağlıklı bir biçimde işlenerek şahsa yeni bir öğrenme ve bakış açısı kazandırır. Anılar ya da tecrübeler unutulmaz; lakin bu olaya verilen reaksiyon değişir.
Seans odasında neler oluyor? EMDR; geçmiş, şimdiki vakit ve gelecekten beslenir. Geçmiş anılardan başlar, şimdiki semptomları görür ve gelecekte ortaya çıkabilecek benzeri durumlara dair fonksiyonel davranışlar geliştiririz. Bu noktada “duyarsızlaştırma” ismi verilen bir teknik ile göz hareketleri, vücudun sağ ve sol yanı dokunarak yahut işitsel olarak iki kulağın duyabileceği formda uyaranlar veririz. Maksadımız, beynin iki yarım küresi ortasında bir geçiş sağlayarak anıların tekrar işlenmesidir.
Örneğin, yakın vakitte bir iş görüşmesi sırasında gerginlik sebebiyle ne diyeceğini unuttuğu için terapiye gelen bir danışanı ele alalım. Kendisinin “ben beceriksizim” olumsuz inancı, “korku, kaygı” üzere olumsuz hisleri ve “elleri titreme, mide bulantısı, baş dönmesi” üzere bedensel duyumları var. Bunlar sorunun kendisini değil, semptomları oluşturur. EMDR, bu negatif inancın dayandığı temel anıları bularak bir nevi kökten tahlil bulmaktadır.
Kimler EMDR terapisinden yararlanabilir? Yapılan çalışmalara nazaran; dert bozukluklarından depresyona, yeme bozukluklarından yas ve kayıp meselelerine kadar EMDR terapisi pek çok ruhsal sorun konusunda faaldir. Bilhassa gerilimli yahut travmatik olaylar konusunda EMDR’in fayda gösterdiği pek çok araştırma yapılmıştır.
Bütün bunlara ek olarak, EMDR’in rastgele bir anıyı silmediği yahut bunun bir hipnoz metodu olmadığını belirtebiliriz. EMDR terapisi eğitimini tamamlayan psikologların verdiği terapötik bir metottur.
