Azınlık Vakıfları Seçim Yönetmeliği, Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından 2013 yılında iptal edildi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2 Mart 2021 tarihinde İnsan Hakları Aksiyon Planı’nı açıklarken gayrimüslim cemaat vakıfları idare heyetlerinin oluşturulması ve seçimine ait Vakıflar Yönetmeliği’nde düzenleme yapılacağını söyledi.
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, Kasım 2021’de TBMM Plan ve Bütçe Komitesi’nde, yönetmeliği nisan ayında çıkarılacağını açıkladı. Vakıflar Genel Müdürü Burhan Ersoy ise Aralık 2021’de, hazırlık çalışmasında son basamağa gelinen yönetmeliğin nisan ayında çıkarılmasının öngörüldüğünü bildirdi.
Beklenilen yönetmelik, bugün Resmî Gazete’de yayımlandı. Yönetmeliği “dayatma” olarak nitelendiren HDP Eş Genel Lider Yardımcısı ve Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan, açıklamalarda bulundu.
“DEMOKRATİK BİR SEÇİM OLMASI ÇABASI VERİYORUZ”
Azınlık vakıflarının seçim yönetmeliğinin iptal edilmesinin üzerinden 9 yıl geçtiğini belirten Paylan, şunları söyledi:
“9 yıldır seçim yapma uğraşı veriyoruz. Lakin bu seçimin birebir vakitte demokratik bir seçim olması uğraşı de veriyoruz. Zira 9 yıl evvel vakıf seçimleri, vakıf idareleri tarafından seçim tertip heyetlerinin belirlendiği için demokratik bir biçimde yapılmıyordu. Bu mevzuda azınlık toplumları pek çok talepte bulundular. Lakin bu sabah bir dayatmaya uyandık. Azınlık vakıf seçimlerinde bir dayatma var. Azınlık toplumunun talepleri bunun içinde yok. Maalesef saraydan azınlık vakıflarındaki birtakım güç odaklarının yahut sarayın istismar ettiği birtakım güç odaklarının iktidarda kalması, idareye devam etmesi için bu yönetmelik çıkarıldı.”
“SANDIK BAŞINDA SIRF CUMHURBAŞKANIN BELİRLEDİĞİ ŞAHISLAR OLURSA O SEÇİMİN DEMOKRATİK BİR SEÇİM OLMA MÜMKÜNLÜĞÜ VAR MI?”
Paylan, bir seçimin tarafsız, demokratik olması için “seçim tertip heyetinin” tarafsız olması gerektiğine vurgu yaparken, “Ama düşünebilir musunuz, mevcut idareler de seçime girebiliyor, öbür kümeler da seçime girebilecek ancak seçim tertip heyetini, yani maçın hakemini mevcut idarenin belirlediğini düşünün. Sorun, şu anda Cumhurbaşkanlığı Seçimi olacak, Yüksek Seçim Heyeti büsbütün Cumhurbaşkanı tarafından belirlenirse ve sandıkların başında sırf Cumhurbaşkanı’nın belirlediği şahıslar olursa o seçimin demokratik bir seçim olma mümkünlüğü olur mu? Olamaz” dedi.
“DAYATMADIR, KABUL ETMİYORUZ, İTİRAZLARIMIZI ORTAYA KOYACAĞIZ”
Seçmen listelerini de mevcut idarenin belirlediğini söz eden HDP’li Paylan, şunları söyledi:
“Hatta seçim bölgesini dahi mevcut idare belirliyor. 9 yıl evvel durum aslında buydu. Hatta bundan daha güzel bir yönetmelikti. Bu manada 9 yıl öncesinde itirazlarımız üzerine iptal edilen bu yönetmelik artık daha makus bir biçimde dayatıldı. Bunun yanında Ermeni ve Rum topluluklarının en büyük vakıfları hastane vakıflarıdır. Hastane vakıflarının lideri da fiiliyatta olmayan bir halde kendilerini cemaat önderi olarak ilan ederler. Artık düşünebiliyor musunuz, bu yönetmelikte hastane vakıfları, bu yönetmeliğin dışında bırakıldı. Ve Sıhhat Bakanlığı tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle seçimini yapacaklar. O da 2023 sonuna kadar dediler. Saçma sapan bir durum var ortada. Bu vakıflara seçim yapma hakkını vermiyorsunuz, başka seçimlerin de demokratik olması için önünü açmıyorsunuz. Bu bir dayatmadır, bunu kabul etmiyoruz. Bu dayatmaya da itirazlarımızı ortaya koyacağız. Ve devran döndüğünde daha demokratik bir seçim yönetmeliği için gayret etmeye devam edeceğiz.”
“GAYRİMENKULLER MUHAKKAK ELLERE PEŞKEŞ ÇEKİLİYOR”
Paylan, azınlık vakıflarına ilişkin okulların, hastanelerin, kiliselerin olduğunu, fakirlere yönelik programlarının olduğunu söyledi. Vakıfların, kamusal hizmet sunduğunu belirten Paylan, şu değerlendirmeleri yaptı:
“Bu vakıfların uygun yönetilmesi gerekiyor. Hedefimiz bu. Güzel yönetilmesi için de demokratik seçimlerin olması gerekiyor. Toplumun desteklediği idarelerin, idarede olması gerekiyor. Fakat uzun vakittir idare heyetlerinde demokratik seçimler yapılamıyor ve kimi klikler o idareleri bırakmak istemiyorlar. Bu yüzden de vakıflarımız makûs yönetiliyor. Hatta bu vakıfların önemli gayrimenkulleri var. Bu gayrimenkuller maalesef muhakkak ellere peşkeş çekiliyor. Danışıklı dövüşler yapılıyor. Ben bu yönetmeliğin ardında aslında bir rant hesaplarının da olduğunu düşünüyorum. Zira şayet ki toplumun dayanağını almış, toplumun çıkarlarını düşünen idareler idareye gelirse bu gayrimenkuller daha faal bir formda yönetilir. Burada elde edilecek kiralar toplumun faydası için kullanılır. Lakin güya bu istenmiyor. Eski yönetmeliğin daha gerisinde bir yönetmelik bize dayatıldı.”
“PABUÇ BIRAKMAYACAĞIZ”
HDP’li Paylan, 9 yıl sonra seçimlerin yapılacak olmasının değerli olduğunu; ama seçimlerin demokratik olmasını istediklerine dikkat çekerek, “Demokratik olmazsa, maçın hakemini mevcut idareler belirlerse o idareler devam ederler ve vakıflarımız makus yönetilmeye devam ederler. Bu vakıfların berbat yönetilmesinden kim, ne medet umuyor ben bunu anlamıyorum… Şu gün bir dayatmaya uyandık. En değerli husus bu. Cemaat temsilciler, kendi taleplerini yazılı olarak Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne ve Bakanlıklara sunmalarına karşın saraydan tekrar bir dayatmaya uyandık. Bu dayatmaya pabuç bırakmayacağız. Demokratik bir seçim çabamız devam edecek” dedi.
“İÇİNDE BULUNDUĞUMUZ KAYGI İKLİMİ, İTİRAZLARI GÖRÜNÜR KILMAKTAN UZAK BIRAKIYOR”
İtirazlarını sürdüreceklerini belirten Paylan, “Maalesef içinde bulunduğumuz endişe iklimi, itirazları görünür kılmaktan uzak bırakıyor. En son patrik seçimlerinde de aşikâr bir dayatma ile karşı karşıya kalmıştık. Geleneklerimize karşıt bir dayatma ile Ermeni patriği seçimleri kelam konusu olmuştu. Artık de misal bir dayatma ile vakıf seçimleri istediğimizin dışında ortaya kondu. Ben kâfi sesin çıkmayacağını düşünüyorum lakin ben Meclis’te bunu gündeme taşıyacağım. Ermeni toplumu içinde aşikâr inisiyatifler var bu manada itirazlarını ortaya koyan. Davalar da açılabilecektir diye düşünüyorum… Türkiye’yi demokratikleştirmek konusundaki çabamız, azınlık toplumları içindeki demokrasi gayreti ile de devam ediyor. Ben bu mevzudaki itirazları TBMM’de ortaya koyacağım. Toplum içinde de bu itirazlar dillendirilecektir diye düşünüyorum” diye konuştu.
