KOAH ( Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı) hava yollarında inhale edilen çeşitli casuslara bağlı oluşan ilerleyici bir akciğer hastalığıdır.
Bu hastalık bilhassa sigara dumanı ve öbür ziyanlı gaz ve parçacıklara bağlı olarak gelişen havayollarının inflamasyonu sonucu oluşur. Bu inflamasyon, akciğerdeki küçük hava odacıklarının harabiyeti (amfizem) sonucu hava yollarının daralmasıyla 40 yaş ve üzerinde ortaya çıkar. Hava yollarında daralma ve akciğerin en küçük ünitesi olan hava kesecikleri (alveol)’ ndeki harabiyet giderek artar. Olağanda balon üzere esnek olan genişleyip daralabilen havayolları bu özelliğini yitirir. Genişlemiş hava keseciklerine giren havanın çıkması zorlaşır, daha da şişmeye başlar. Hava keseciklerindeki bu değişiklikler anormaldir ve kalıcı olur. Bu bulgular “Amfizem’’ olarak isimlendirilir. Birey soluk verdiğinde bir ölçü hava akciğerlerde mahpus kalır. Bu durum kirli havanın dışarı atılmasını ve pak havanın içeri alınmasını güçleştirir. Hava yollarının etrafındaki damarların da zedelenmesi nedeniyle; bedenden kirli havanın atılması ve pak havanın dokulara kullanılmak üzere ulaştırılması güçleşir.
KOAH’ta ayrıyeten küçük havayolları inflamasyon nedeniyle duvarı kalınlaşır, balgam üreten bezlerin çok çalışması sonucu balgam ölçüsünde artış olur. Daralan havayollarından havanın geçişi güçleşir. Bu bulgular ise “Kronik bronşit’’ olarak tanımlanmıştır. KOAH tarifi içinde “Kronik Bronşit” ve “Amfizem” birlikte yer alır. Sonuç olarak nefes darlığı ve/veya kronik öksürük ve balgam çıkarma üzere şikayetlere neden olur. Hastalığın birinci etaplarında ortaya çıkan öksürük yakınması aslında hastalığın birinci belirtisi olmasına karşın çoklukla bu şikayet “sigara içimine” bağlanır ve hasta daha geç doktora başvurur. Hastalık bu birinci evrede saptanabilirse, hastalığın ilerlemesi durdurulabilir.
Dünya’da ve Türkiye’de her 5 şahıstan biri KOAH’lıdır. Lakin KOAH’lıların lakin onda biri hastalığının farkındadır. KOAH’a ilişkin belirti ve bulgular 50’li yaşlara gelmeden fark edilemeyebilir. Halbuki hastalık erken periyotta saptanabilse, risk faktörlerinden kaçınmak ve böylelikle hastalığın ilerlemesini durdurmak mümkün olabilecektir. Birçok KOAH hastası hastalığının erken periyodunda sigara bırakmak istemediği için doktora başvurmaktan çekinir yahut utanır. Kimi KOAH hastaları da hastalıklarını astım olarak isimlendirirler. Hastalığın en kıymetli belirtileri sinsi başlayan ve giderek şiddetini arttıran nefes darlığı ve/veya kronik öksürük ve balgam çıkarmadır. Bu yakınmalar, hastalık şiddetinin arttığı ve “alevlenme ya da atak” olarak isimlendirilen periyotlarda daha da barizleşir ve hastaneye yatış gerektirebilir.
Teşhis için, teneffüs işlevlerinin ölçüldüğü Spirometri testinin yapılması gereklidir. Öteki yardımcı testler; akciğer sineması, kan oksijen düzeyinin ölçümü, kan testleri ve idman testleridir. Hakikat tedavi için yanlışsız teşhis kaidedir.
Sigarayı bırakmak, başka ziyanlı gaz ve partiküllere maruziyet varsa sonlandırmak, grip aşısını yaptırmak, KOAH ilaçlarını gerçek biçimde kullanmak, atakları azaltıcı önlemleri almak , idman yapmak güzel ve yanlışsız beslenmek tedavinin bileşenleridir.