Kulak anatomik olarak 3 ana kısımdan oluşmaktadır. (Dış kulak, orta kulak, iç kulak) Bu 3 farklı bölgenin enfeksiyonları da farklı bulgular vermektedir. Tıbben kulak enfeksiyonları otit/otitis olarak isimlendirilmektedir. Yerleşim bölgesine nazaran isimlendirilirse; dış kulak yolu enfeksiyonu: otitis eksterna, orta kulak enfeksiyonu: otitis media’dır. Ayrıyeten hastalığın mühletine nazaran; akut (yeni başlamış) yahut kronik (uzun müddettir olan) biçiminde sınıflandırılmaktadır.
Dış Kulak Enfeksiyonları
Dış kulak; kulak kepçesi ve dış kulak yolundan oluşmaktadır. Etken genel olarak bakteriyel yahut mantar kaynaklıdır. Dış kulak yolunun hijyeninin bozulduğu, kulak içine su kaçması, yabancı cisimle kulak kaşınması üzere durumlar sonrası gelişmektedir. Bulgular; şiddetli kulak ağrısı, kulak akıntısı, kulak kaşıntısı, dış kulak yolu cildinde kızarıklık ve şişlik, kulak kepçesinde şişlik, kızarıklık ve hassasiyet biçimindedir. Akıntı ve şişliğe bağlı olarak işitme kaybı da gelişebilmektedir. Bilhassa denetimsiz şeker hastalığı ve bağışıklık sistem bozuklukları olan hastalarda kronikleşme ve yayılma potansiyeli olduğundan değer taşımaktadır.
Tedavisinde; kulak hijyeninin tekrar sağlanması, travma ve sudan korunması ile antibiyotikli ve steroidli damlalar kullanılmaktadır. Ağızdan alınan ağrı kesici ilaçlarla ağrının azaltılması kıymetlidir. Mantar enfeksiyonlarında antifungal damlalar kullanılmalı ve kulak yolunun steril paklığı yapılmalıdır. Birçoğu 1 hafta içinde düzelmektedir. Hastalığın şiddetine nazaran ağızdan antibiyotik tedavisi eklenebilmektedir.
Nadir de olsa; dış kulak enfeksiyonları özelikle bağışıklık sistemi bozukluğu olan hastalarda enfeksiyonun orta kulak, kafatası kemiklerine, beyefendisine ve kana yayılım yayılması sonucu çok önemli hayatı tehdit edebilecek durumlarla karşılaşılabileceği akılda tutulmalı ve risk kümesi olan hastalar yakın takip edilmelidir.
Orta Kulak Enfeksiyonları
Otitis media olarak tanımlanan bu hastalık kulak zarı, orta kulak boşluğu, mastoid kemik ve östaki tüpünün enfeksiyonudur.
Akut Orta Kulak Enfeksiyonu (Akut otitis media)
Özellikle çocukluk çağ kümesinin sık görülen bir enfeksiyonudur. Üst teneffüs yolu enfeksiyonunun bir modülü olarak ortaya çıkabilmektedir. Kulak ağrısı, işitme kaybı üzere kulak semptomları yanında ateş huzursuzluk üzere genel hastalık bulguları da görülebilmektedir. Hastanın yaş kümesine nazaran şikayetler ve bulgular farklılık gösterebilmektedir. Hastalık virüslere yahut bakterilere bağlı gelişmektedir. Ailesel yatkınlık (genetik), alerji, sigara dumanı, geniz eti varlığı, sık üst teneffüs yolu enfeksiyonu geçirme kıssası olması hastalık için risk faktörleridir.
Muayene bulguları; kulak zarında kızarıklık ve bombeleşme, kulak zarı gerisinde iltihap birikmesi ve kulak zarında delinme sonrası kulak akıntısı olması biçiminde farklı evrelerde görülebilir. Bilhassa çocuklarda gece başlayan kulak ağrısı tipiktir.
Hastalığın tedavisinde gaye; ağrının giderilmesi, enfeksiyonun tedavisi, komplikasyonların engellenmesidir. Orta kulak iltihabı sistemik yolla tedavi edilmeli ve ağızdan alınan ilaçlar kullanılmalıdır. Bu ilaçlar ağrı kesici ve antibiyotik tedavisi biçiminde olmalıdır. Enfeksiyon bulguları geçtikten sonra kulak zarı gerisinde sıvı birikim 1-3 ay ortası sürebilir. Şayet kulak zarı delinmişse hastalar yakın takip edilmelidir. Sonrasında kronik kulakta sıvı birikimi yahut kronik orta kulak iltihabı gelişebilmektedir. Ayrıyeten hastalar mümkün komplikasyonlar açısından bilgilendirilmelidir. Bu komplikasyonlar enfeksiyonun; iç kulağa, beyefendisine, uzunluğuna ve kana yayılması sonrası gelişebilmektedir.
Komplikasyonlar
-
İç kulak yayılımına bağlı kalıcı işitme kaybı ve vertigo
-
Yüz hududu tutulumuna bağlı yüz felci
-
Beyin zarı iltihabı (menenjit) ve beyin absesi
-
Kulak ardı absesi, boyun lenf nodu absesi ve derin boyun enfeksiyonu
-
Kan zehirlenmesi (sepsis)
Kronik Orta Kulak Enfeksiyonları
3 aydan uzun süren işitme kaybı, kulak zarı delinmesi ve orta ara kulak akıntısı ile karakterizedir. Tekrarlayan akut orta kulak enfeksiyonu yahut kronik orta kulak sıvı birikim sonrası kulak zarında çökme ve kulak zarında delinme sonrası oluşmaktadır. Öbür nedenler ise; yüksek basınç, ses yahut kulak zarına alınan travma (kulak çöpü gibi) sonrası oluşan kulak zarı deliğinin 3 aydan uzun sürmesidir. Bilhassa östaki tüp işlev bozukluğu olan hastalarda kronik orta kulak enfeksiyonuna yatkınlık mevcuttur.
İşitme kaybı ve kulak akıntısı hayat kalitesini düşüren 2 değerli şikâyettir. Çocukluk çağında bu iki şikâyet; hem lisan gelişimini bozmakta hem de okul ve akademik başarıda düşmeye neden olmaktadır. Ayrıyeten kronik enfeksiyonun komplikasyonlara açık olması nedeniyle bu hastalık kesinlikle tedavi edilmelidir. Hastalık bazen kronik bir kulak zarı deliği halinde akıntı olmaksızın devam etmektedir. Ama orta ara olan akıntı orta kulakta devam eden faal bir enfeksiyonun habercisidir. Devam eden enfeksiyon; orta kulak yapılarında, kemikçiklerde erimeye neden olmakta, işitme kaybının ilerlemesine, hastalığın iç kulağa, yüz hududuna, beyin zarına, kulak ve uzunluğuna yayılma riskini doğurmaktadır.
Kronik kulak enfeksiyonun tedavi biçimi cerrahidir. Etkin akıntılı periyotlarda enfeksiyonun baskılanması için kulak damlaları ve ağızdan antibiyotik tedavileri kullanılmaktadır.
Asıl cerrahi tedavi timpanoplasti olarak tanımlanmaktadır. Cerrahide emel; hastalığın orta kulaktan temizlenmesi, sağlıklı sağlam kulak zarı yapılması ve sesi iç kulağa iletmede misyonlu olan kemikçiklerin tekrar oluşturulması aslına dayanmaktadır.
