Diz ekleminde uyluk kemiği ile kaval kemiği ortasında eklem yüzlerindeki ahengi sağlayan fibrokartilaj yapıda iç ve dışta yer alan menisküs dediğimiz kesecikler bulunur. Menisküsler diz eklemini çok zorlanmalara karşı kollayıcı birer organ misyonunu üstlenirler.
İç menisküs yarımay biçimindedir ve eklem kapsülü ile çok sıkı temaslı, çok az hareketlidir. Bu nedenle daha sık yaralanır.
Dış menisküs ise dairesel yapıdadır ve eklem yüzünün büyük bir kısmını kaplar. İç menisküse nazaran daha hareketlidir. Bu nedenle daha az yaralanır.
Menisküs yaralanmaları yaralanmanın bölgesine nazaran farklılık gösterir. Damarlanmanın olmadığı merkezde olan yırtıklarda düzgünleşme daha zorken, damarlanmanın yeterli olduğu dıştaki yırtıklar erken düzgünleşme gösterir.
Menisküs yaralanmaları cerrahi süreç gerektirir. Cerrahi süreç ya menisküsün tamiri biçimindedir ya da menisektomi dediğimiz menisküsün büsbütün ordan çıkarılması formundadır. Uygulanan cerrahi usul farklılıklar gösterebilir. Açık cerrahi dediğimiz teknikte diz eklemi açılarak cerrahi uygulanırken, artroskopik cerrahi dediğimiz usulde küçük bir kesiyle diz eklemine girilir. Bu da güzelleşme sürecini hızlandırır.
Ayrıyeten menisküs yaralanmalarına diz ekleminde bulunan ön ve art çapraz bağ yaralanmaları da eşlik edebilir. Bu türlü durumlarda tablo ağırlaşabilir ve hastanın güzelleşme süreci uzar.
Menisküs yaralanmalarında rehabilitasyonun maksadı:
-
Eklem içi kanamaları önlemek
-
Kaslarda oluşabilecek kuvvet kaybını önlemek
-
Doku uygunlaşmasını hızlandırmak
-
Kasları kuvvetlendirmek
-
Fonksiyonlara geri dönüşü sağlamaktır.
Açık menisektomi sonrası rehabilitasyon süreci:
Açık menisektomi sonrasında birinci günden itibaren antrenmanlara başlanır. Hastanın tolerasyonuna nazaran antrenmanlar ve şiddeti artırılır. Ağrı-spazm ve ödem için uygun elektroterapi teknikleri ve soğuk kompresler uygulanır. Birinci günden itibaren koltuk değnekleriyle hasta yürütülür. Şayet hasta atletse dördüncü haftadan itibaren spora dönebilir.
Artroskopik menisektomi sonrası rehabilitasyon süreci:
Şayet menisektomi artroskopik yolla yapıldıysa rehabilitasyon programı daha erken ve daha süratli bir programdır. Birinci günden itibaren hasta tam tartıyla yürüyebilir ve atlet ise üçüncü haftada spora dönebilir.
Menisküs tamiri sonrası rehabilitasyon süreci:
Şayet hastaya menisektomi olmazda menisküs tamiri yapıldıysa rehabilitasyon programı daha yavaş ilerleyen bir programdır. Birinci hafta koltuk değnekleriyle taban temasıyla yürümeye başlanır. Lakin üçüncü hafta sonuna gerçek %25 yüklenme ile hasta yürür. Sekizinci haftada %100 yüklenme ile hasta yürütülür. Atletse altıncı aydan evvel spora dönemez.
Ön çapraz bağ yırtığı:
Ön çapraz bağ diz etrafındaki bağların en elastik olanıdır. İmmobilizasyon, yaşlanma, deveran yetmezlikleri ve tekrarlayan travmalar bağın gücünü azaltır ve kopma eşiğini düşürür. Ön çapraz bağ yırtığı dizin en sık görülen yaralanmalarındandır. Ekseriyetle dönme ve yer değiştirme hareketleri sırasında dizin içe gerçek dönmesiyle oluşur.
Rehabilitasyonunda birinci gün hasta taban temaslı hafif yüklenmeyle yürütülür. Dördüncü ve beşinci haftalarda tam vücüut yükü verilerek yürütülür. Altı ve sekizinci haftalarda hasta olağan yürüme paterni kazanır. Futbolcuysa dokuz ve onuncu ayda maçlara çıkabilir.
Art çapraz bağ yırtığı:
Art çapraz bağ yırtığı daha nadiren görülür. Yırtıklar %70 kaval kemiği tarafında, % 15 uyluk kemiği tarafında ve % 15 orta bölgelerde meydana gelir. Dizin bükülmesi ile art çapraz bağa düşen stress artar bu yüzden hastada diz bükme hareketi kısıtlanır. Birinci gün taban teması ile yük vermeden yürütülür. Altıncı hafta sonunda tam yük verilerek yürütülür. Dördüncü ayda koşulara, altıncı ayda idmanlara ve 9-12 aylarda spor müsabakalarına başlanır.
