Etrafımızda diyaliz ve böbrek nakli hastalarının varlığı arttıkça ‘’Acaba böbreklerim nasıl, günün birinde ben de diyalize girmek zorunda kalabilir miyim ?’’ diye bir çok kişiyi kaygıya sokmaktadır. Hastalığın en dikkatici özelliği sinsi gidişi ve günün birinde bardağı taşıran son damla ile kişiyi hastanelik etmesidir. Birden bir diyaliz gerçeği kişinin ömrüne daha doğrusu tüm ailesine bomba üzere düşebilmektedir. Halbuki bu sorunun cevabını verebilmek için doktorlar çok kapsamlı araştırmalara girişmeden evvel kolay bir idrar tetkiki yaptırarak işe başlarlar. Zira bedenimizdeki organlarımızdan yalnızca böbreklerimiz idrar dediğimiz bir eser dışarı atarak çalışması hakkında adeta bize bir rapor sunmaktadır. Onun için de rastlantısal olarak idrarda rastgele bulgu bulunması da kişiyi üstte kelamını ettiğimiz tasaya haklı olarak sevk etmektedir.
PROTEİNÜRİ NEDİR?
İdrarla günde 150mg civarında protein atılır. Bu ölçü da rutin kullanımdaki kolay idrar incelemelerinde saptanmaz. Genç yaşlarda, 30 yaşından evvel, postural proteinüri dediğimiz çabucak tamamı günün faal vakitlerinde (gündüz) atılan hiçbir vakit günde 1gm’ı geçmeyen proteinüri görülebilir. Bu fizyolojik bir durumdur. Yeniden de bu üzere durumların bazen bir öteki böbrek hastalığına ilişkin bir belirti olup olmayacağı bir uzman doktor tarafından araştırılması ve açıklanması mecburiliği olabilir (Askeri okul muayeneleri yahut sigorta süreçleri gibi). Çabucak hep bu türlü bir bulgunun 30 yaşına kadar da izlenmesi gerekir. Ateşli durumlarda ve kalp yetersizliğinde de bir ölçü proteinüri süreksiz yahut aralıklı olarak da görülebilir. Ekseriyetle günde 300mg üstünde bir proteinüri varsa rutin idrar tetkiklerinde saptanabilir.
Tam idrar tetkiki, Bu formülde idrar bulgularını bu ortada proteinüriyi daldırma çubuğu dediğimiz bir test aracı vasıtasıyla üzerindeki renk indeksiyle çalışan indikatörler sayesinde 1+ ile 4+ ortasında yarı sayısal bir söz ile saptama imkanı vardır. Rastgele alınan idrar örneğinde basitçe saptanan proteinürinin günlük atılımının sayısal olarak toplam kıymeti ise pek değerlidir. Bu ölçü hastalığın çeşidini dahi iddia etmede faydalı olabilir. Ayrıyeten bir çeşit hastalık (minimal lezyon hastalığı) dışında daha yüksek günlük protein atılımı daha olumsuz bir gidişi düşündürür. Genel olarak günlük idrarda 500mg ve üzerindeki proteinüri, bilhassa 1gm üzerine de çıktığı vakit manalı bir proteinüri olarak algılanır. Hele 3 gm ve üzerinde günlük protein atılımı ise molekülünün küçük olması münasebetiyle daha çok albumin kaybı demektir ki karşılanamayan bir kayıp olduğu için de kanda albumin ölçüsünde düşmeye neden olur. Bunun sonucunda da bedenin her tarafında (bacaklarda, karında, akciğer zar boşluğunda ) sıvı toplanması yani ödem görülür. Biz bu duruma nefrotik sendrom diyoruz. Nefrotik sendrom ebediyen nefron dediğimiz böbreğin işlevsel organcığının kılcal damarlardan oluşan yumakcık (glomerul) dediğimiz modülünün hastalığıdır, biz bu çeşit hastalıklara glomerulonefrit diyoruz.
Birçok çeşiti olan bu hastalıklar ödem dışında tansiyon yüksekliği, idrarda kan üzere diğer yakınmalara da yol açarlar. En kıymetlisi de bu hastalıkların kıymetli bir kısmının tedavisinin yapılamadığı durumda böbrek yetersizliği (üre yüksekliği) ile son bulmasıdır. Kolay idrar tetkikinde proteinüri saptandığı taktirde günlük idrar toplanarak bir günlük ölçüsü saptanmalıdır. Bilhassa 1gm ve üstünde günlük proteinüri ile seyrettiği taktirde- erken ve faal periyotta ve daha böbrek yetmezliği gelişmeden bir nefroloji kliniğinde böbrek biyopsisi yapılmalıdır. Bu alınan modülün bir nefropatoloji laboratuvarında özel usullerle incelenmesiyle glomerulonefritin cinsinin tayini değer arz etmektedir. Bu hastalıklar bedenimizi koruyan bağışıklık (immun) sisteminin kendine karşı tepki geliştirerek (oto immun) oluşan antikor-antijen komplekslerinin böbreklere yerleşerek başlattığı yangısal tepki sonucu gelişen hastalıklardır. Onun için de bağışıklık sistemini baskılayıcı birtakım ilaçların bir mühlet yahut daima kullanılmasını gerektirecektir. Bu tedavilerle herbir glomerulonefrit cinsine nazaran değişen, hastadan hastaya da farklı olabilen başarılı, kısmen başarılı yahut başarısız sonuçları olabilir.
