Yakınlık ve samimiyet konusunda bağlantınızda nasılsınız?
Yaşadığınız ilgi gün içerisinde sizin zihninizi ne kadar meşgul ediyor?
İlişki içinde olduğunuz partnerinize ne kadar güvenirsiniz?
İlişki içinde boğuluyormuş üzere hissediyor musunuz?
Bu cins soruların karşılıkları çiftlerin nasıl bağlandıklarını ve sahip oldukları bağlanma tarzlarını ortaya koymaktadır. Daha net anlaşılması için bu yazıda öncelikle kısaca bağlanma nedir? ile başlayıp daha sonrasında yetişkinlerin sahip olduğu bağlanma tarzlarından bahsediyor olacağım.
Bağlanma Nedir?
Bağlanma kuramının temeli John Bowlby tarafından oluşturulmuş ve birçok araştırmacının katkısı ve çalışmaları ile de günümüzde ki formunu bulmuştur. Lakin, kısa ve öz bir tanımlama yapmak gerekirse Bowlby, bağlanmayı bebek ve bakım veren ortasındaki güçlü duygusal bir bağ olarak söz etmektedir. Bowlby’den sonra bağlanma konusu pek çok psikolog ve araştırmacı tarafından ele alınmıştır zira Bowlby’nin tabirine nazaran, bebek ile bakım veren kişi ortasında kurulan bu güçlü bağ beşikten mezara bireyin tüm hayatına rehberlik etmekte ve yakın ilgilerini kıymetli seviyede etkilemektedir. Bireyin tüm hayatını etkileyebilecek kadar değerli bir kavram olması sebebi ile bağlanma kuramı gelişim psikolojisi ve psikologlar için hayli ehemmiyeti bir kuramdır ve üzerinde yapılmış pek çok çalışmayı günümüzde de görmek mümkündür.
Yetişkinlik devrinde yakın bağlantı içinde sahip olunan bağlanma tarzını biliyor olmak, bireyin kendi bağlanma tarzını öğrenmesi ve anlaması, sağlıklı bir bağ kurabilmesi ve bu alakayı yürütebilmesi için gereklidir. Bu sebep ile artık Bartholomew ve Horowitz’in Dörtlü Bağlanma Modeli’nde belirtilen dörtbağlanma tarzına ayrıntılıca bakalım ve sizin bağlanma tarzınız hangisi? Sorusuna yanıt bulalım…
Sizin Bağlanma Tarzınız Hangisi?
Güvenli Bağlanma Tarzı:Güvenli bağlanma tarzına sahip bireylerin korku seviyeleri ve kaçınma davranışları düşüktür. Çocukluk periyodunda, sıcak bir temas (sarılma, kucaklanma, okşama, öpme vb.) ve sevgi ile büyümüş olan yetişkinler, sevgiyi bildikleri için romantik ilgilerinde de hem kendilerini hem de partnelerini seven, bedel veren ve itimat duyan bireyler olurlar. His ve niyetlerini sağlıklı halde söz edebilir, empati kurabilirler. İlgilerinde yakınlık kurmaktan çekinmez, şefkatli davranışlar sergilerler. Sevilmeme ya da reddedilme korkusuna sahip olmadıkları için çok kıskançlık göstermez ve her tartışma sonrası uzun uzun ilgilerini gözden geçirmekten fazla yaşanılan olay çerçevesinde bir kıymetlendirme yapar ve problemlere tahlil odaklı yaklaşırlar. Bağlarında trip atmak ya da küsmekten ise konuşmayı, sağlıklı bağlantı kurmayı tercih ederler.
Saplantılı (kaygılı) Bağlanma Tarzı: Saplantılı bağlanma tarzına sahip olan bireylerin yüksek telaş ve düşük kaçınma davranışları mevcuttur. Bireyler sahip oldukları yüksek telaş sebebi ile kendilerini kıymetsiz hisseder, olumsuz benlik kanısına, diğerleri tarafından sevilmeye layık olmadıklarına inanırlar. Öbürleri tarafında sevilmek, onaylanmak ve kıymet görmek için partnerleri ile çok yakınlık içinde olmak ister zira onaylandıkları sürece kendilerini bedelli hissederler. Fakat bu çok yakınlık kurma gereksinimi vakit zaman bağlarını zorlayıcı olabilmektedir. Daima terk edilme korkusu yaşarlar. Bağ yaşadıkları periyot hayatlarının merkezine partnerlerini koyar ve onlara çabuk bağlanırlar. Kendilerini gereğince pahalı hissetmedikleri için aldatılma ve terk edilmekten korkarlar. Bu sebep ile bağlantılarında kısıtlayıcı ve çok kıskanç olabilirler. Tepkisel şahıslardır, niyetlerini sözel olarak tabir etmekten çok davranışları ile belirtir, sık sık trip atar ya da küserler. Alaka içinde yaşanan pek çok şeyi şahsî algılar, çok güzel olay kaydı meblağ ve kolay kolay unutmazlar.
Kaygılı bağlanma tarzına sahip bir partnerden duyulabilecek muhtemel cümleler:
Bana bu türlü davranamaz, görür o gününü …
10 kere aradım neden açmıyor?, artık kim bilir neler yapıyordur oooo!
Benim hayatım aslında asla güzel gitmez ki !
Beni kimse nitekim sevmiyor ki !
Biliyorum, kesin öbür biri var.
Lütfen, beni terk etme… Buna dayanamamm…
Kayıtsız Bağlanma Stili : Kayıtsız bağlanmastiline sahip olan bireylerin düşük korku ve yüksek kaçınma davranışları mevcuttur. İnançlı bağlanma tarzındaki üzere tasa seviyeleri düşük olup olumlu benlik kanısına sahip olsalar da yakınlık kurmaktan, romantik alaka yaşamaktan ve diğerlerine muhtaçlık duymaktan kaçınırlar. Diğerlerini sevilmeye bedel olarak görmez, alaka içinde fazla yakınlıktan hoşlanmaz, boğuluyor üzere hissederler. Partnerlerini aşağılama, küçümseme, eleştirme ve olumsuz kıyaslamada bulunma ihtimalleri yüksektir. Bu sebeple ilgilerinde partnerlerine karşı kırıcı olabilirler. Her şey yolunda üzere gözükür iken birden ortaya uzaklık koyabilir ve bağlantıdan uzaklaşabilirler.
Kayıtsız bağlanma tarzına sahip bir partnerden duyulabilecek mümkün cümleler:
O bana muhtaç..
Ona acıyorum.
Onunla iken kendimi boğuluyor üzere hissediyorum
Hayatımı ele geçirmeye çalışıyor!
Hep onun yüzünden beni cürmüm yok.
Korkulu Bağlanma Tarzı: Endişeli bağlanmastiline sahip olan bireylerin yüksek korku ve yüksek kaçınma davranışları mevcuttur. Bu bağlanma tarzı tam olarak inançlı bağlanmanın karşıtıdır. Bireyler sahip oldukları yüksek dert sebebi ile kendilerini kıymetsiz hisseder, olumsuz benlik fikrine ve diğerleri tarafından sevilmeye layık olmadıklarına inanır iken diğerlerini da sevilmeye bedel olarak görmezler. Hayal kırıklığına uğramaktan, reddedilmekten ve terk edilmekten çok korktukları için yakın bir bağ içinde olmaktan kaçarlar. Genelde kendilerine uymayacak yakın ve ağır bir bağın yaşanamayacağı yüzeysel birliktelikleri tercih ederler.
Korkulu bağlanma tarzına sahip bir partnerden duyulabilecek muhtemel cümleler:
Benim için uygun olmadığını biliyordum.
Ben yakın bağlantı kurmaya uygun değilim.
Mesafelerim var benim !
Güvenli Bağlanma tarzına sahip değilsem sonradan inançlı bağlanma tarzına sahip olabilir miyim?
Güvenli bağlanma tarzına sahip olan bireyin bağlanma tarzı kolay kolay değişmez iken öbür bağlanma tarzlarına sahip olan bireyin bağlanma tarzı danışmalık ve terapi yardımıyla inançlı bağlanma tarzına gerçek salınım gösterebilmektedir. Bu süreçte, değerli olan kendinizi fakına varmak ve bunun için harekete geçiyor olmaktır.