Günümüzün vazgeçilmez kitle bağlantı araçlarından birisi olan televizyonun çocukların gelişimine büyük tesirleri bulunmaktadır. Birden fazla anne baba çocuklarına televizyon izletmenin faydalı mı yoksa ziyanlı mı olduğunu sormaktadır. Bilhassa ağır çalışan ailelerde işten konuta gelindiğinde televizyon karşısında dinlenme ya da çocukları onları fazla rahatsız etmesin diye televizyonu açık tutma alışkanlığı vardır. Bu alışkanlıkların çok derecede olması çocukların biyopsikososyal gelişimini makus etkilemektedir. Bununla birlikte televizyonu hayatımızdan büsbütün çıkarmak, teknoloji kullanımının doruk noktasında olduğu günümüzde biraz güç üzere görünmektedir.
Bu yazımda “Televizyonun çocuğu faydaları ve ziyanları nelerdir? Çocuğun televizyon programlarını izlemesini nasıl yönetiriz?” üzere sorulara yanıt vermeye çalışacağım. Yapılan araştırmalar ülkelerde en çok kullanılan teknolojik araçlardan birinin televizyon olduğunu göstermektedir. Birçok ailede televizyon o an izlenmese bile açık kalmaktadır.
Ziyanları: Televizyonun 2 yaş altındaki çocukların eğitimine her hangi bir katkısı yoktur. Daha da berbatı çocuğu, beynini geliştirecek oyun, öteki beşerlerle etkileşim halinde olmak üzere faydalı etkinliklerden alıkoyabilir. Çocuk gerçek hayattan çok daha fazla şey öğrenirken, televizyon ekranından çok az şey öğrenir. Televizyon Çocuğu edilginleştirir, yaratıcılıktan ve aktiflikten uzaklaştırır. Çocukta tek tip kıymet yargıları yaratabildiği üzere duygusal taraftan inanç içinde olmayan çocuklarda telaş ve dehşetler geliştirebilir. Vakitle bu dehşetler çocuğun bütün hayatını olumsuz tesirler. Çocuklar, TV’de gördükleri her şeyi gerçek olarak algılayabilir, gerçekle gerçek olmayanı ayırt etmekte zahmet çekebilirler. Gözleri önünde olup bitenin bir oyun ya da temsil olduğunu bilmez, gerçek sanırlar. Süpermen üzere uçmaya çalışır, ilkokul yıllarında tam da kişiliklerinin biçimlendiği devirde saldırganlık hisleri geliştirebilir. Bu sebeplerle okul öncesi periyotta uzun saatler televizyon seyredilmesi çocuğun okul muvaffakiyetini, toplumsal fonksiyonelliğini, şahıslar ortası bağlantısını makûs tesirler. Konuşma gecikmesi olan çocukların büyük çoğunluğu konutlarında uzun mühlet televizyon seyredilen, aile ortasında çok fazla sohbet ortamı olmayan ortamlarda büyüyenlerdir. Bu çocukların konuşma maharetleri ortamından televizyon uzaklaştırıldığında ve aile ile daha uzun müddet vakit geçirdiklerinde gözle görülür biçimde artmaktadır.
Faydaları: Çocukları meskene bağlayarak ailede ortak ilgiler yaratıp aile memnunluğunu gerçekleştirir. Çocuğu düşünmeye teşvik eder. Çocukların ilgi ve hayat alanlarını genişletir. Çocukların estetik zevklerini geliştirir. Birtakım televizyon programları çocuğu eğitir. Sayı saymak, yemek yapmayı öğretmek, kitap okumaya teşvik etmek, düzgün arkadaş bağları kurmak üzere birçok aktifliği öğretmeye yardımcı olabilir. Siena Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmada çizgi sinemaların çocuklar üzerinde yatıştırıcı, ağrı kesici tesirleri olduğu bulundu. Bu sebeple tahminen çok gerilimli ve ağrıları olan çocuklarda biraz televizyon seyrettirmenin faydaları olabilir.
Son olarak televizyon idaresi nasıl yapılmalı? 2 yaşından küçük çocuklarda rastgele bir faydası olmadığı, tam aykırısı psikososyal yoksunluğa sebep olduğu için bu çocukların televizyon izlemelerini önermiyoruz. Daha büyük çocuklarda ise üstte bahsettiğim eğitici ve çocuğun kültürel gelişimini arttıran, ufkunu genişleten programların günün belirli saatlerinde ve bir saati geçmeyecek biçimde izletilmesi faydalı olacaktır. Konuşması gecikmiş çocuklarda televizyonu uzun müddet paketleyip kaldırmak en mantıklı tercih olacaktır.
Haftaya görüşmek üzere, sağlıcakla kalın…
