Çocukları dünyaya geldiği andan itibaren tüm ebeveynler, yetiştirme süreciyle ilgili doğruları yapmak konusunda kaygı duyabiliyor. Bu devirde babaanneler, anneanneler, komşular hatta tanıdıklar çocuk yetiştirme konusunda kendi tecrübelerini paylaşıp tavsiyelerde bulunabiliyor.
Çocuk gelişiminde tecrübelerin kıymetli olduğunu fakat her çocuğun farklı olduğunu unutmamak gerektiğini hatırlatan Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Meltem Uğraş, çocuk gelişimiyle ilgili gerçek bilinen yanlışları anlatarak değerli tavsiyelerde bulundu.
BÜYÜME VE GELİŞME PROBLEMLERİ BİR ORTADA GÖZLENEBİLİYOR
‘Çocuğun uzunluğunun kısa olması ebeveynlerin hatasıdır’ inanışına açıklık getirelim. Çocuğun uzunluğunu oluşturan etkenler multifaktöriyel olarak tanımlanan çoklu faktörlerden oluşur ve bu nedenle tek etken genetik değildir. Burada genetik yatkınlık kadar çevresel faktörler dediğimiz beslenme, uyku, çocuğun spor yapması da değerlidir. Ayrıyeten çocuğun doğum haftası, doğum tartısı ve birinci iki yaştaki büyüme de çocuğun gelişimini çok önemli manada etkilemektedir.
Büyüme, gelişme bozukluğunun çocukların zekâsını da etkilediğine dair bilgi, bir manada doğrudur. Büyüme dediğimiz vakit çocuğun beden yükü ve uzunluğundan bahsederken, gelişme dediğimizde çocuğun motor işlevlerinin, zekâ gelişiminin yaşına nazaran davranışları kıymetlendirilir. Münasebetiyle büyüme ve gelişmesi genelde bir ortada kullanılır. Fakat büyüme kısmen daha fizikî bir şeydir ve bu noktada küçük çocuklarda baş etrafı de uzunluk ve kilo kadar değerli bir belirteçtir.
Büyümeyi değerlendirirken çocuğun beden yüküne ve baş etrafına de bakıyoruz. Örneğin baş etrafında olağandan sapmalar yani fazla büyüklük yahut fazla küçüklük olması çocukta zekâ geriliğine neden olabilecek bir bulgu olabilir. Birebir formda çocuğun motor işlevlerini etkileyen bir hastalık da zekâ gelişimi ile bir gelişme geriliği neden olabilir. Yani çocukta hem zekâ geriliği hem de motor işlevlerinde gerilik ile giden hastalıklar olabilir.
Çocuğun büyüme gelişme geriliğinin yanı sıra çocuğun farklı imgesi kimi sendromik hastalıkların ipucu olabilir. Ki bunların bir kısmı da zekâ geriliği ile birlikte gitmektedir. Münasebetiyle büyüme ve gelişme bozukluğu çocuğun zekâsını direkt olarak etkilemese de zekâ gelişimi bozukluğu olan çocuklarda büyüme gelişme sıkıntıları bir ortada gözlenebilmektedir.
ANNE KARNINDAKİ BESLENME, UZUNLUĞU ETKİLİYOR
‘Kızlar 18, erkekler 21 yaşına kadar büyür’ bilgisi de kısmen yanlıştır. Bbu kadar keskin hudutlar belirlemek hakikat değildir. İnsanoğlu hayatı boyunca iki tane büyük büyüme atağı yaşar. Bunların biri doğduğu vakit yaptığı ataktır. Çocuk bir yaşında çok önemli bir büyüme atağı yapar ve doğum tartısının üç katını ve doğum uzunluğunun da yarısını ekleyerek bir yılı tamamlar. Buna yakın bir büyüme atağı ergenlerde görülür. Ergenlik devrinde, kızlar ve erkekler yaklaşık 20-25 cm uzar. Kız çocukları adet görmeye başladıktan sonraki iki yıl içerisinde uzamaya devam eder. Tabi en son boya gelmek için yeniden çevresel ve genetik faktörlerin de rolünü unutmamak gerekir. Büyüme yaklaşık 18 yaş dolayında tamamlanır.
Çocukların kesin uzunluğunu etkileyen faktörler ortasında, genetik, çevresel kurallar, çocuğun beslenmesi ve hatta anne karnındaki beslenmesi, anne karnında maruz kaldığı enfeksiyonlar yer alır. Çocuğun sonuncu uzunluğuna ulaşmasında ebeveynler, tek başına tesirli değildir. Hasebiyle genetik faktörler kıymetli olmakla birlikte her vakit için uzun uzunluklu ebeveynlerin uzun uzunluklu çocukları olmayacağı üzere kısa uzunluklu ebeveynlerin de kısa uzunluklu çocukları olmayacaktır.