Son yıllarda uygulanan aktif ilaç tedavileri ve girişimsel yaklaşımlarla, mevt oranı azalsa da, tüm mevt sebeplerinin yaklaşık yüzde 40’ını oluşturan kalp ve damar hastalıkları, ülkemizde de hala diğer gelen vefat nedeni olmaya devam etmektedir. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Kardiyoloji Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi, Türk Kardiyoloji Derneği Girişimsel Kardiyoloji Birliği Lideri Prof. Dr. Enver Atalar 12-18 Nisan Kalp Sıhhati Haftası nedeniyle değerli bilgiler paylaştı ve kalp hastalarına, COVID-19’a özel ikazlarda bulundu.
Ülkemizde, sirkülasyon sistemi hastalıklarına bağlı ölümlerin yaklaşık yarısı iskemik kalp hastalıklarına bağlı olurken, ikinci sırayı yaklaşık yüzde 25 sıklıkla beyin ve damar (serebrovaskuler)hastalıkları almaktadır. En sık görülen kronik kalp hastalıkları, hipertansiyon, koroner arter hastalığı, serebrovaskuler hastalıklar, kalp ritim bozulukları, kalp yetmezliği ve kalp kapak hastalıklarıdır. Kalp ve damar hastalıklarının görülme sıklığı yaş ilerledikçe artmaktadır ve erişkinlerde görülen olgu oranı (prevalansı) yüzde 15 civarındadır. Sıklıkla sigara, hipertansiyon, diyabet, kanda bulunan yağ düzeylerinin bozulması (dislipidemi), obesite ile bağlantılıdır. Hipertansiyon, tüm dünyada olduğu üzere ülkemizde de epey sık olarak görülmektedir. Erişkinlerde yaklaşık prevelansı yüzde 35’dir.
Kalp ve damar hastalığı riskini artıran faktörlere dikkat
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Kardiyoloji Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi, Türk Kardiyoloji Derneği Girişimsel Kardiyoloji Birliği Lideri Prof. Dr. Enver Atalar: “Hipertansiyonun ileri yaşlarda sıklığı giderek artmaktadır. Kalp ve damar hastalığı riskini en fazla artıran hastalıkların başında gelen diyabet, ülkemizde de giderek artmaktadır. Son çalışmalara nazaran diyabet prevalansı ülkemizde yüzde 15’e yaklaşmıştır. Bilindiği üzere, diyabet hastalarının yaklaşık üçte ikisi kalp ve damar hastalıklarından ölmektedir. Yüksek kan kolestrolü, kalp krizi ve inme riskini;dolayısıyla vefat riskini artıran bir öbür faktördür. Türkiye de yüksek LDL kolestrol prevalansı yüzde 15 olup, kalp damar hastalığı olanlarda bu oran yüzde 35-40’tır” dedi.
Sigara içme oranı, sigara karşı kampanyalara karşın ülkemizde yüzde 31’dir biçiminde tabir eden Prof. Dr. Enver Atalar kelamlarına şöyle devam etti: “Kalp ve damar hastalığı riskini artıran öteki bir faktör de, sıhhatsiz beslenme ve fizikî hereketsizliktir. Sıhhatsiz beslenme ve fizikî hareketsizlik sonucunda diyabet ve hipertansiyon gelişme riski artmakta ve hastaların değerli bir kesitinde obesite gelişmektedir. Obezite erişkin nüfusta yaklaşık yüzde 32 sıklıktadır ve ne yazık ki giderek artmaktadır. Yaş, kalp damar hastalıkları için güçlü bir risk faktörüdür. Ülkemizde doğumda beklenen hayat mühleti uzamakta ve yaşlı nüfus oranı artmaktadır. Nüfusun yaşlanması ile kalp damar hastalıkları da buna parallel olarak artmaktadır.”
Riski azaltan hayat usulünü benimsemek değerli
Kalp damar hastalıklarından korunmak yahut kalp damar hastalığı olanlarda kardiyak olay ve mevt riskini azaltmak için riski azaltan hayat şeklini benimsemek, riski artıran hastalıkları önlemek ve onları uygun biçimde tedavi etmek gerekmektedir vurgusu yapan Prof. Dr. Enver Atalar: “Öncelikle sigara ve öteki tütün eserlerinin içilmemesi, içiliyorsa bırakılması gerekir. Kan basıncı yüksekliği varsa, en uygun ilaçlarla tedavi edilmeli ve kan basıncı önerilen maksat kıymetlerde tutulmalıdır. Kolesterol yüksekliği saptanmış ise kılavuzlarda önerildiği biçimde eşlik eden hastalıklara nazaran önerilen kolestrol seviyesi uygun ilaçlarla sağlanmalıdır. Diyabet varsa, kan şekeri nizamı uygun ilaçlarla ve idman ve diyetle sağlanmalı, sıkı kan basıncı ve dislipidemi tedavisi kesinlikle verilmelidir. Kalp damar hastalığı olan hastalarda, uygun kan sulandırıcı (anti-platelet) tedavi de kesinlikle tedavinin bir modülü olmalıdır. Azamî anti-iskemik tedaviye karşın göğüs ağrısı devam eden yahut geniş alanda kalp kasının oksijensiz kaldığı (miyokard iskemisi) saptanan hastalarda koroner anjiyografi yapılmalı ve takiben uygun damarı açma (revaskularizasyon) tedavisi yapılmalıdır. Şah damarı (karotis arter) darlığı saptanan semptomatik hastalarda, karotis stent süreci yahut cerrahi endarterektomi planlanmalıdır. Atar damar (periferik arter) hastalığı saptanan hastalarda ilaç tedavisine ek olarak, gerekli durumlarda revaskularizasyon süreci yapılmalıdır. Bir kalp ritim bozukluğu olan atriyal fibrilasyonu hastalarında, inme ve periferik embolizasyonu önlemek hedefiyle kan sulandırıcı (antikoagulan) tedavi verilmeli, uygun hastalarda ritim düzeltici ilaç yahut yakma, dondurma (ablatif) tedavileri uygulanmalıdır. Embolizasyonu önlemek maksadıyla, antikoagulan tedavi verilemeyen hastalarda sol atriyal apendiks kapatma tedavisi akılda tutulmalıdır”dedi.
Pandemi devrinde kalp krizine bağlı mevt ve kalp yetmezliği sıklığı arttı
Prof. Dr. Enver Atalar: “COVID-19 pandemisi ülkemizde görülmeye başlandığında, vefat riskinin en fazla kalp hastalarında olduğu ve meskenlerinden çıkmamaları gerektiği ısrarla vurgulandığı için birebir vakitte kalp damar hastalığı olanların kıymetli bir kısmını oluşturan 65 yaş üstü insanların sokağa çıkması yasaklandığından, hastalarımızın büyük kısmı COVID-19 korkusu nedeniyle aylarca denetimlerine gitmediler. Dahası, kalp krizi geçiren, inme geçiren hastalar bile pandemi nedeniyle hastaneye başvurmadılar, olayı konutta geçirdiler. Bunun sonucunda, pandemi periyodunda bilhassa kalp krizine bağlı mevt ve kalp yetmezliği sıklığı arttı” dedi.
Kalp yetmezliği teşhisiyle izlenmekte olan hastaların bir kısmında, kalbin çalışma gücünde yetersizlik (dekompansasyon) geliştiği ve son periyoda kadar hastanelere başvurmadıklarını biliniyor diyen Prof. Dr. Enver Atalar şunları ekledi: “Bu periyotta hipertansiyon hastalarının, kan basıncı denetimleri sıklıkla bozuldu. Pandemi sürecinde, birçok hastada çarpıntı şikayetleri gelişti, bunların bir kısmının anksiyeteye bağlı olduğu lakin bir kısmının da aritmi sonucu olduğu gözlemlendi. Aritmi gelişen hastaların kimilerinin atriyal fibrilasyon olduğu saptandı. Atriyal fibrilasyon gelişen hastaların ne kadarında inme, periferik emboli kalp yetmezliği, vefat üzere olaylar olduğunu bilemiyoruz. Bayılma şikayeti olan ve COVID-19 kaygısıyla hastaneye başvurmayan hastalar oldu. Münasebetiyle, kalp ve damar hastalığı olan birçok hasta, gitmesi gerektiği halde sıhhat merkezlerine gitmedi yahut gidemedi.”
Kalp hastaları tedavilerine pandemi periyodunda de devam etmeli
COVID-19 pandemisi sürecinde, hastaların birçoklarına, raporlu ilaçları eczanelerden reçete olmaksızın ulaştırılmaktadır. Kalp hastalarının ilaçlarına tertipli olarak kullanmaya devam etmeleri gerekmektedir diye belirten Prof. Dr. Enver Atalar sözlerine şöyle sürdürdü: “Göğüs ağrısı, çarpıntı, nefes darlığı, bacaklarda şişme, kan basıncında çok yükselme, bayılma, kanama üzere olağan dışı şikayeti olan hastaların kesinlikle sıhhat kuruluşuna ivedilikle başvurması gerekmektedir. Varfarin içen hastalar, 3-4 haftada bir kan analizlerini (INR) ihmal etmemelidir. Hiçbir şikayeti olmayan, kan basıncı sistemli ve olağan olan, ilaçlarını sistemli kullanan hastaların gereksiz yere sıhhat kuruluşlarına başvurması önerilmez. Hastaların COVID-19 enfeksiyonundan korunmak için, aşı olmaları ve bulaş riskini azaltmak için azami çabayı göstermeleri, salgınla ilgili yapılan tekliflere uymaları gerekmektedir. Pandemi periyodunda hastaların hareketsiz kalmamaları, mümkün ise önlem aldıktan sonra parklarda yahut en azından konut içinde yürüyüş yapmaları önerililer. Tuz, karbonhidrat ve yağ tüketimini azaltmaları, meyve-sebze yüklü besinlerle beslenmeleri uygun olacaktır.”
Hibya Haber Ajansı