Bir bağlantıyı, evliliği zora sokan olayların başında aldatma durumu gelir. Boşanmaların ya da romantik ilgilerin bitmesinin birinci sebebi anlaşamamaksa, ikinci “görünür” sebebi de birinin başkasını aldatmış olmasıdır. Aile ve çift terapisine gelen çiftlerin geliş sebeplerinin kıymetli bir kısmını aldatma olayları oluşturmaktadır. Türkiye İstatistik Kurumunun 2006 yılında boşanma sebepleriyle ilgili yayınladığı belgede aldatma/aldatılma boşanma nedenleri listesinin en başında yer almaktadır.
Günümüzde bayan, erkek aldatma oranlarına bakıldığında bunun neredeyse eşit olduğu görülmüştür. Evvelden aldatma diyince bunun ekseriyetle erkekler tarafından ve cinsellik içeren bir ilgi formunda yaşandığı düşünülürdü. Artık günümüzde bunun boyutlarının ve cinsiyet dağılımlarının farklılaştığını, duygusal aldatma olarak görülen durumun arttığını görüyoruz.
İki kişi ortasında yaşanan romantik münasebete bir ötekinin dahil olması çift terapistlerine “üçgenleşme” kavramını da çağrıştırır. Bu açıdan bakıldığında aslında partnerin bir başkasını yalnızca diğer bir kadın/adamla değil bazen işiyle, bazen tuttuğu bir grupla, bazen bir arkadaş kümesiyle da “aldattığını” aslında gözleriz ya da bağ içinde bunu hissederiz. Bu münasebet dışına sekme ve üçgenleşme ile karakterize olan süreci bir ötekinin görünür varlığı devreye girmedikçe anlamlandırmanın daha çok yalnızlık, değersizlik üzere hislerle hissediliyor olduğu görülür. Bu yazıyı okurken aldatma kavramını (daha çok bir öteki kadın/adamın alakaya dahil olması ile karakterize bir durum üzere kulağa gelse de) bu açıdan da okumanın bağlantı içinde yaşadığınız süreçleri anlamlandırmada katkısının olabileceğini düşünüyorum.
Aldatmanın yalnızca âlâ gitmeyen evliliklerde ya da alakalarda olduğunu söylemek çok da gerçek bir yaklaşım olmaz. Terapiye gelen çiftlerin değerli bir kısmı ilgilerinin hayli yeterli gittiğini ve partnerlerinin nasıl diğer biriyle olduğunu anlayamadıklarını söz ederler. Bugünün evliliklerine/ilişkilerine baktığımızda aldatmanın yalnızca cinsellik için yapıldığını söylemek de gerçek olmaz. Pekala o vakit insan neden aldatır? Bilhassa bayanların ve azımsanmayacak kadar çok sayıda erkeğin yalnızca beğenilmek, onaylanmak, değerli bir başkasının gözünden kendini görebilmeyi deneyimlemek ve alaka içinde bir halde gelişebilmek için bağ dışı bir alakaya girebildiklerini yadsıyamayız. Bunun yanında her alaka dinamiğinde ve her bireyin kendi içsel süreçlerinde bu süreci başlatma, sürdürme ve anlamlandırmada farklı açılımlarının olabileceğini tabir edebiliriz. Bu kısmı görebiliyor olmanın hem ilişkisel alan için hem de ferdi süreçlerimiz için kıymetli bir noktadan geçtiğini ve karanlıkta kalan ya da bırakılan kimi yanların görülmesi için değerli bilgiler getirebildiğini biliyoruz.
Aldatma bir travma mıdır? Travma boyutunda yaşanıp yaşanmaması, nasıl öğrenildiğine, kendisinden saklanan olayın derinliğine, bireyin hayatında aldatmanın nereye konumlandığına, aldatma biçimine ve bunun devam ediyor olup olmamasına nazaran belirlenebilir ancak aldatılma durumunun bir narsistik yaralanma yaşattığı nihaidir. Fizikî afetlerin kişinin inançta olma hissini zedelediği üzere, bu tıp ilgi dışı bağ de partnerin kendini inançta hissetmesine bir mühlet pürüz olur; inanç duygusu yerini tasaya ve tehdide bırakır. Daima tetikte olma hissiyle yaşamak da epeyce yorucu ve zorlayıcıdır. Aldatılan kişi, birden fazla vakit ayağının altındaki yer çekilmiş ve boşlukta kalmış hisseder.
Çift terapistlerini ve partneri en çok zorlayan bahislerden bir tanesi sıklıkla aldatılan eşin alakanın ayrıntıları merak etmesidir. Aksinin daha uygun olduğu bilinmesine karşın şahıslar, bağlantı dışı alakanın tüm ayrıntılarını öğrenmek isterler. Bu uğurda sıhhatleri bozulan, hislerini denetim etmekte zorlanan kişi sayısı hayli kayda bedeldir. Aslında bu türlü bir durum yaşandığında olaya ait ayrıntıları öğrenme isteğine gem vurmak, alınan yarayı pak bir tamponla sıkıca kapatmak üzeredir. Daha fazla kan kaybını ve enfeksiyon riskini önlemek için gereklidir.
Aldatma sözünün, bu yazıda da olduğu üzere, kelamının geçtiği her yerde önemli bir bulaşmışlığı ve bırakmayışı ile karşılaşırız. Sonrasında çiftler ortasında her düşünme, konuşma ve davranma bu sözle başlar ve biter hale gelir, bağın her yerine sinen bir koku üzeredir ve münasebet yalnızca bu sebeple de bozulmaya devam edebilir. Bu tarifin dışında yahut yüksüzlüğünde bağlantıları pahalandırmak, her şeye karşın mümkün olabilmektedir. Bireyler bu halde düşünme ve davranmaya muktedir olabilirlerse şayet, bağlantıların telafisi, uygunlaşması ve yenilenmesi kelam konusu olabilir. Aldatılmanın nasıl tespit edildiği değil, mümkün bu türlü bir durumun ne manaya geldiğinin anlaşılması ve takibi şahısları ilişkisel ve kişisel manada manalı bir sonuca ulaştırabilir.
Aldatma olgusu var olan alakayı değiştirir; alakanın kıssası, o güne kadar bilinen ve yaşanan biçimiyle sona ermiş, bağ ayarları değişmiştir. Alakaya format atıp yeni bir suram mu yapılacak, yoksa taraflar kırık dökük hislerini olabildiğince toplayıp o ilgiden taşınacaklar mı? Aldatma durumun ruhsal bir takviye alındığında bağlantının lehine kullanıldığı ve bağlantının daha doyumlu olmasına bile sağladığı az görülen bir durum değildir.
Aldatmayı bir ilgi kazası üzere düşünmenin işe yaradığı görülmüştür; nasıl ki trafik kazası yaptığımızda kendimizi hastaneye, aracımızı servise götürüyoruz; bağ kazalarında da bireylerin uygunlaşması ve alakanın tamiri (veya tahliyesi) için uzman psikoterapist dayanağı alınması tavsiye olunur. Terapide yapılacaklar şahısların nasıl hissettiklerinin görülmesi, kıymetlendirilmesi, münasebetin içerisinde ve kişinin içinde ne tıp yaralanmalara, kırıklıklara sebebiyet verdiğinin tespiti ve tamirinin yapılmasının sağlanması, bireylerin içinde karşı tarafa karşı nasıl değişikliklere sebebiyet verdiğinin görülmesi ve değerlendirmesi istikametinde olacaktır. Bu türlü bir takviyeyle alakayı bitirmek isteyenlerin çok yara almadan bitirmelerinin sağlandığı, alakanın devamlılığına karar veren ve buna uygun olan çiftlerin de bağlantılarının tekrar yapılandırılarak süreci çok daha düzgün bir noktaya taşıdığı çok sık karşılaşılan bir klinik müşahededir.
