‘Ergenlik çocukluğun telafisidir.’ Çocuklukta yaşanan her türlü olumlu ve olumsuz durumun bastırılan hisleri burada ortaya çıkar. Bu süreçte travmatik bir olay yaşasın yahut yaşamasın ergenler her olayla çaba eder ve galip olmaya çalışırlar. Onlar için her durum karşısında direnç göstermek bireyliklerini ortaya koymaktaki en büyük adımdır. Onların bu bireyleşme sürecindeki uğraşlarına takviye olmamak zati yetişkinliğe geçiş travması yaşayan bireyler için kuvvetli olan durumu daha da zorlaştırıcı kılmaktadır.
Ergenlik periyodu hem ergen için ve hem de ergenin ailesi için güç bir devirdir. Aile ergeni anlamakta zahmet çekerken, ergen anlaşılma hissini tam olarak yaşayamadığını düşünür.
Ergen bedensel, cinsel, toplumsal ve duygusal manada farklı bir periyoda girmiştir. Bu gelişim alanlarında yaşadığı süreçler sebebiyle ergen kendisini farklı hisseder ve birden fazla vakit kendisini tanımlamakta zahmet çeker.
Ergenlikte travmaya bağlı çok çeşitli davranışlar gözlenebilir. Bunlar ortasında; uyku bozuklukları, kabuslar, uykuda ya da günlük hayatında geriye dönüşler, kıpır kıpır, huzursuz olma, uykulu, donuk olma, yalnız kalma isteği, her fırsatta ağlama, tanıdığı objelere çok bağlanma, değişiklikle baş etmede zorlanma, anne-babayla olan ilgilerde farklılık, çok talepkar olma ya da büsbütün içine kapanma, kardeşlerle olan ilgilerin daha olumsuz olması, arbedelerin artması, travmatik olaylarla ilgili takıntılı kanılar geliştirme, olayların tekrarlanacağı telaşı, diğerlerinin ihtiyaçlarını çok derecede önemseme, okul muvaffakiyetinde düşüş, dikkatte azalma/bozulma, doyumsuz olma, küçük olaylara çok yansılar verme üzere birçok farklılık gözlemlenir. Yaşanılan farklılıklar bireyde kimi sorgulamaları ortaya çıkartır. ‘Bana ne oluyor? Vücudumdaki değişiklikler neler?’ üzere birçok soru zihni meşgul eden, üzerine takıntılı niyetlere sebep olan sorulardandır. Bu sorgulamalara karşılık ararken zorlanan birey takviye beklemektedir. Ergen her şeyden evvel anlaşılma ve paha görme hissini yaşamalıdır. Bu nedenle ebeveynin bu hisleri yaşatma ismine kelam ve davranışları konusunda hassas olması gerekir. Aksi takdirde ergen bu hislerini tatmin ismine farklı çevrelere gereksinim duyacaktır. Birey bu etapta aileden uzaklaşarak arkadaş etrafına daha çok yaklaşma eğilimindedir. Ailelerin varlığının burada en çok kıymet arz ettiği nokta ise takviye olma, anlayış ve şartsız kabul durumudur. Yetişkinliğe geçişte yaşanılan zorlantılar herkesin başından geçmiş olup, farklı seviyelerde tesir bırakmıştır. Tesirlerin farklılığı; aile yapısı, sosyokültürel etraf, fizyolojik gelişim değişkenliği, adaptasyon gücü, kişilik üzere etmenlere bağlıdır.
Bu farklılıklar ergen bireyin yetişkinliğe geçiş evresinde geriye dönüp baktığında kendini ve etrafındakileri daha net algılayabilmesi, yaşanılan durumlar karşısında verdiği reaksiyonun, gayretin kazanımlarını ve kayıplarını görmesi, süreci daha sağlıklı tamamlamasına yardımcı olmaktadır.
Farklılıkları ele alacak olursak birinci olarak aile yapısı bireyi en çok etkileyen durumdur. Yetiştirildiği ailede insan bağları nasılsa bireyde sonraki süreçte kuracağı tüm ilgileri bu bağlamda kurma gayretindedir. Daha evvelki yazılarımda değindiğim üzere anne (bakım veren) birinci bağlanma halimizi oluşturandır. Çocuk, anne ile nasıl bağlandıysa sonraki insan bağlantılarında de birebir bağlanma tarzı ile bağ kurar. Aile ilgilerinin yeri bu nedenle çok değerlidir. Yalnızca çocukla kurulan alakanın dışında da ebeveynlerin kendi ortasında kurduğu münasebette çocuğun içinde olmadığı başka münasebetleri gözlemlemesinde rol modeldir.
Sosyokültürel etraf, yetiştirilen ailenin dışında kalan bireylerden oluşan çevredir. Bu etraf bilhassa ergen bireyi içine çarçabuk çekebilen, farklı emeller doğrultusunda istikamet verilebilen, muhtemel tesirleri olumlu yahut olumsuz halde ortaya çıkabilen ve aileden farklı olarak gelişen ikili alakaları gözlemleyebileceği ortamdır. Bu etraf bireyi ziyadesiyle tesiri altına almakla birlikte, bilhassa onu anlamadığını düşündüğü ailesinden uzaklaştığı bu periyotta, yalnızlığa düşmeden kendini var edebileceği yeni bir ortama hemencecik ahenk sağlamasını sağlayacaktır.
Fizyolojik gelişim ise tıpkı parmak izi üzere özneldir. Bireyin beslenme ve uyku sistemi, genetik faktörler bu gelişim seviyesini en çok etkileyen ögeler ortasındadır.
Bireyin bu kritik gelişim serüvenine olan adaptasyon gücü, zorluklara karşı çaba edebilme kapasitesini en düzgün gösterme formudur. Bu gayret kişiselliğini ortaya koyma ve kendini tanıma basamağındaki genç yetişkinler için ağır gayret gerektiren, karşısına çıkan aile arkadaş ve öteki çevreler üzere zorluklara göğüs germe marifetini arttıran bir serüven olarak çok değerlidir. Yetişkinliğe geçiş evresinde yaşanan gelişim ve değişimin travmaya dönüşmemesi, bu sürecin yarattığı tesirlerin bireyin hayatına en az hasarla dokunması için insanın kendi şahsî döngülerini terapist eşliğinde görerek ve bunlarla yüzleşerek daha sağlıklı insan münasebetleri kurmak ismine adım atması gerekmektedir.