Temel özelliği, ansızın ortaya çıkmak olan, vakit zaman tekrarlayan, insanı dehşet içinde bırakan yoğun meşakkat ya da kaygı nöbetleridir. Şahısların birçok vakit “kriz” ismini verdiği bu duruma panik atak dadenilebilir. Panik Atağı, birdenbire başlar, giderek şiddetlenir ve 10 dakika içinde şiddeti en ağır seviyeye çıkar; birçok vakit 10-30 dakika devam ettikten sonra zaten geçer.Panik atak zelzele üzeredir. Beklenmedik anda gelen yer sarsıntısı üzere hiç umulmadık bir anda gelir. Sonradan artçı sarsıntılar üzere artçı ataklar da devam edebilir ve artçı atakların olması kişiyi gün içerisinde daima panik ve endişe hissi yaşatır.
nbsp;düşünerek ağır bir “ölüm korkusu” ya da “felç olma korkusu” yaşar. Bazen de başında bir tuhaflık, sersemlik, kendisini ya da etrafını bir garip ya da değişik hissetme üzere hislerin ortaya çıkmasıyla, “kontrolünü kaybetmeye” ya da “çıldırmaya başladığını” düşünerek kendisine ya da etrafındakilere bir ziyan vermekten korkmaya başlar. Kişi büyük bir kaygı ve kaygı ile yakınları tarafından en yakın hekim ya da acil servise götürülür. Orada yapılan birçok muayene ve yapılan tetkikler sonucunda hiçbir şey bulunamaz, kişinin neyi olduğu sorulduğunda tabipler “hiçbir şeyi yok” ya da “stresten olmuş” derler. Hekimden bu karşılığı alan kişi biraz rahatlamakla birlikte, bir mühlet sonra yeni bir panik atağı ile birebir dehşet ve endişeyi yine yaşamaya ve her yeni atak ile acil servislere taşınmaya başlar. Her seferinde tekrar muayene, yine incelemeler yapılmasına ve hiçbir olumsuz sonuç bulunmamasına karşın kişi kendini bir türlü yeterli hissetmez; hatta beyninde ya da kalbinde berbat bir şey olduğuna, fakat tabiplerin bunu bir türlü bulamadığına inanmaya başlar ve derin bir çaresizlik hissi kişinin ruhunu kaplar.
Ataklar tekrarlamaya devam ettikçe, kişi ataklar ortasındaki periyotta; gergin, huzursuz ve kaygılı bir halde her an yeni bir panik atağının geleceğini beklemeye başlar. Bu durum kişinin hayatını çekilmez bir duruma getirmeye başlar. Yaptığı hiçbir şeyden keyif alamamaya tersine kendini ve vücudunu dinlemeye yönelir; kalp atışını sayar, nabzını dinler, nefesini denetim eder, bana bir şey oldu mu olacak mı diye daima huzursuz bir halde kendi vücuduyla ilgilenir. Atakların birden fazla vakit belgisiz vakit ve yerlerde gelmesi bu tasayı daha çok artırır. Ataklar sıklaştıkça, kalp krizi geçirip ölme, felç olma ya da denetimini kaybedip çıldırma endişeleri pekişir ve kişi çıkmaz bir sokağa girmişçesine kendisini çaresiz hisseder.
Basit bir anlatımla kabul edilmesi, hazmedilmesi güç his, fikir ve dürtüler (ruhsal malzemeler) nedeniyle tamamlanmamış çocukluk çağı sorunları bilinçdışına bastırılmaya çalışılır. Bu ruhsal materyallerin bastırılmaya çalışılması, ortaya konma/yaşanma gereksinimi ile bir çatışma meydana getirir. Velhasıl bilinçdışı çatışmalar olarak isimlendirebileceğimiz bu durum kişi de derde neden olur. Bilhassa kişinin çağrışımsal manada bastırılmaya çalışılan bu bilinçdışı çatışma ile benzerlik kurduğu “şeyler” (ortamlar, objeler, beşerler, durumlar…) şahısta çatışmanın şiddetine paralel olarak misal şiddette korku uyandırır. Bastırma ne kadar başarılı olursa kişi yaşadığı dert ile onun ruhsal nedenleri ortasındaki bağdan o kadar uzaklaşır. Yani kişi yaşadığı tasaya o an için bir mana veremediğinden bunu kendi kendine durduk yere gelip giden bir rahatsızlık olarak algılar. Bu durum kişinin kendisi üzerindeki denetim hissini sekteye uğratır. Kişinin ruhsal yapısı da bu çatışmaları nasıl yaşayacağında (panik atak biçiminde mi yaşayacak? Yoksa dürtü denetim bozukluğu formunda mi? Depresyon halinde mi? Öteki anksiyete bozuklukları formunda mi? His durum bozuklukları formunda mi? Psikosomatik bozukluklar, cinsel fonksiyon bozuklukları, yeme bozuklukları vs. formunda mi?) belirleyici rol oynar. İşte bu noktada tüm bu dertlerden yola çıkarak, bunlara neden olan bilinçdışı çatışmaya, çatışmaya neden olan bastırılmaya çatışmaların ortaya çıkarılıp kabul edilmesi, hazmedilmesi sıkıntı ruhsal materyale ulaşmak çok kıymetlidir. Böylelikle kasvete neden olan bu his, niyet ve davranışları yine ele alıp, gözden geçirip, tekrar anlamlandırma ve yaşamak için yeni yollar keşfetme fırsatı yakalamamızı sağlar. Pekala neden ortaya çıkıyor bu panik atak hem de hiç beklenilmeyen bir anda, aniden kişinin vücudunda neden zelzele tesiri yaratıyor? Aslına bakacak olursak;
“Panik atak söylenemeyenlerin, lisana dökülemeyenlerin sözüdür.” Yeri ve vakti gelince beşerler kırılmasın, üzülmesin, aman yanlış anlaşılmasın, berbat olmayalım diye söylenilmeyen, söz edilmeyen durumlar kişiyi aslında içten içe kemirir. Gece yastığa başını koyunca olaylar gözlerinin önünden geçmeye başlar ve akabinde konuşmalar diyaloglar kişinin aklına gelmeye başlar. Aslında susmamalıydım, neden karşılığını veremedim, neden kendimi tabir edemedim isteklerimi lisana getirmeliydim diye serzenişler başlar ve bu sorgulamaların arkası ardı kesilmez. Nedenle başlayan soru içeren birçok cümle sıralanmaya başlar ve bazen bu esnada başlar ağızda uyuşmalar, çarpıntılar, boğulmalar… Bazen de hiç ummadık bir anda gelir uyuşukluk, sıkışma, bunalma, boğulma hisleri.
“Panik atağı bastırılmış hislerin dışarı çıkması için çaba verdiği yerdir.”Bazen olur ya insan görmek istemez yaşadıklarını, deneyimlediği makûs olayları, amaan her insan yaşıyor nasıl olsa, ne var güya bunda diyerek aslında canını çok yakan şeyleri daima bastırır, yok sayar, hatta bazen inkâr eder onu üzen sorunlar yokmuş üzere davranır ancak insanız ya vücut bazen buna dayanamaz ve verir alarmı. Tabi kişi bu bastırma, yok sayma ve inkârı şuurlu olarak yapmıyor. Onu problemden gerilimden korumak için bilinçdışında gerçekleşen savunma düzenekleri devreye giriyor; kişi problemleri yok sayıyor, bastırıyor ya da inkâr ediyor lakin çözümlenmeyen sorunlar umulmadık anda maalesef ki kişinin başını ağrıtabiliyor. Bu bağlamda savunma sistemleri nedir diye bakacak olursak;
Savunma düzenekleri günlük hayatta da herkesin kullanabildiği fakat kullanma yoğunluğu/dozu arttıkça da ‘bozukluk’ diyebileceğimiz geniş bir yelpazede açıklanabilir. Savunma düzeneği, içsel çatışmalardan kaynaklanan telaştan korunmak için geliştirilmiş düzeneklerdir. Savunma sistemleri bireyin içsel süreçlerinden gelen önemli bir tehlikeye yahut içsel dengeyi sarsabilecek durumlara karşı savunma, korunma yollarını tabir etmektedir. Bu bağlamda baktığımızda, savunma düzenekleri bilinçdışıdır yani kişi savunma düzeneği geliştirdiğinin farkında değildir. Aslında temelde benliğimizi kollayıcı özelliktedir. Savunma düzenekleri, bireydeki tasayı azaltır ve herkes tarafından sıklıkla kullanılır. Lakin savunma düzeneklerinin çok kullanılması ya da sorunlara işaret edebilir. İşte panik atakta da kişinin iç dünyasında düşünmek, konuşmak, görmek istemediği, ya da farkında olmadığı onu çok kıran, üzen, tahminen de kıymetsiz ve yetersiz hissettiren hisler olabilir. Bunların çözümlenmemesi ve birikmesi panik ataklara yol açabilir.
“Panik atak yalnızlığın kaygısıdır.” Yalnızlık yahut yalnız kalma, bir insanın boşluk hissiyle; karışık, kendini dünyadan kopmuş hissetme duygusudur. Yalnızlık, arkadaş eksikliğinden yahut diğerleriyle birlikte olma isteğinden daha da öteye giden bir histir. Kişinin içten içe tek başına hissetmesi, hiç kimsenin onun yanında olduğunu hissetmemesi ve problemleri daima tek başına sırtlanması, dünyanın yükünü sırtında hissetmesi bazen göğüste sıkışma ya da kendisinin yahut etrafının değişiyor üzere hissetme algısı, tuhaf hissetme üzere durumların ortaya çıkmasıyla kişi kendini istemsizce daha da yalnızlaştırabilmektedir. Bu noktada panik atak daima tek ve yek olmanın bıkkınlığıdır.
“Panik atak anlaşılmamanın çırpınışıdır.” Bazen olur ya kişi daima yanlış anlaşılır o farklı şeyler anlatmak isterken etrafındakiler daima farklı anlar, bilakis onu hatalar. Kişi asla içinde hissettiklerinin olduğu üzere anlaşıldığı, yanlış anlaşılmadığı, kendini tekraren anlatmak zorunda kalmadığı, şartsız olarak kabul edildiği (sen ne düşünürsen düşün benim arkadaşımsın/eşimsin/sevgilimsin/evladımsın vs. yanıtını almaz) hissinin rahatlığını yaşayamaz. Kendini anlatmaya çalışmanın verdiği sonuçsuz efor büyür ve içinde çığ olur. Kişi kendini tahminen öfkeden patlayan, anlaşılmayan gereksinimleri görülmeyen bir insan üzere hisseder. Bu noktada panik atak aslında “beni anlayın, neler yaşadığımı görün” manasında bir yardım çığlığıdır.
“Panik atak sıkışmışlıktır.” Bazen olur ya iki ucu da keskin bıçak olan durumlar. Sağa dokunursun elin kan içinde kalır sola dokunursun tekrar elin kan içinde. O bıçağı tutacak yer yoktur. İşte ruhen iki durum ortasında kalmak, kişinin elinden bir şey gelmemesi, tahminen çok sevdiği iki insanın ortasında kalması, bazen çok istediği iki durum ortasında kalması ve ikisinin de çok kıymetli olup tercih dahi yapamayacak duruma gelmesi; hani çocuklara sorulur anneni mi daha çok seviyorsun babanı mı? İşte sıkışmışlığın temellerinin atıldığı örneklerden biri. Yaş ilerledikçe bu örnekler daha da büyür ve karmaşık hale gelir. Kişi iki durum, olay ya da iç dünyasında ki karmaşa ile karşı karşıyadır işte bu problemleri yaşamamak için savunmalar geliştirir. Yukarda bahsettiğim üzere kişi görmek istemez bu sıkışmışlığı, yok sayar ya da bastırır fakat maalesef olay patlayınca panik atak semptomları ile kişi karşı karşıya gelir. İşte bu noktada panik atak yardım çığlığıdır, panik atak çaresizliğin lisana gelişidir.
“Kısaca panik atak kabullenilmemiş yorgunluğun ben yorgunum deyişidir”