Tanım
Özefagus latince yemek borusu demektir. Yutak bildiğiniz üzere lisan kökünden başlar ve aşağıda yemek borusu ile birleşir. Bir erişkinde 20-22 cm uzunluğundadır. Göğüs kafesi içinde kalbin baskısı ile kavis çizerek aşağıya iner. Bir ölçü karın boşluğunda seyreder ve mide üst kısmı ile birleşir. Üstten aşağıya hakikat iç yüzeyindeki epitel (iç zar) hücreleri değişir. Hasebiyle bulunduğu bölgeye nazaran gelişen kanser tipi de farklılık gösterir.
Sıklık
Yemek borusu kanseri bütün kanserler içinde %1’lik sıklığa sahiptir. Bütün dünyada sıklığı azalmaktadır. Bunun sebepleri ortasında buzdolabının hayatımıza girmesi değerli bir yer fiyat.
Sebepleri
Özellikle tütsülenmiş besinler, çok tuzlu saklama formülleri besinlerin buzdolabı olmadığı periyotlarda uzun müddet saklanmasını sağlıyordu. Hala asya ülkelerinde ve japonya da güneşte kurutulmuş ve çok tuzlanmış besinler saklama formülü olarak kullanılıyor. Bu besinlerin bizi zehirlemeyecek kadar bozulmasına neden oluyor. Besinlerin içindeki bakteriler kansere neden olan nitrit gibisi kimyasal hususlar üretiyorlar. Bu biçimde çok tütsülenmiş besinler da risk oluşturur.
Bir başka değerli sebep ise duman. Ülkemizde de tandır fırınlarını yakan ve ekmeklerini burada pişiren bayanlar çok dumana maruz kalıyorlar. Sigara da kıymetli sebepler ortasında. Ağır sigara içenler ve ağır sigara içenlerle birlikte yaşayanlar da doğal olarak risk altındalar. Mangal bilhassa yüksek ısı ile besinleri yakıyorsa bu da besinlerin yapısını bozarak içinde kansere neden olan katran gibisi oluşumlara neden oluyor. Ayrıyeten asfalt ve plastik işinde çalışıp bunun dumanına uzun mühlet maruz kalanlar da risk altındalar.
Risk faktörlerinden bir başkası, berbat ağız hijyeni, çürük dişler. Yaygın bakteri enfeksiyonları ve toksinlerin yemek borusundan geçmesine neden oluyorlar.
Gene çok tartışılan mevzulardan biri Barrett özefagusu. Bu yemek borusunun alt ucunda oluşan bir hücre değişimi. Patolojik ismi metaplazidir. Metaplazi, displaziye o da kansere dönüşür. Fakat metaplazi geri de dönebilir. Oluşumunda temel olarak iki teori vardır. Birincisi reflü yani mide asitinin yemek borusuna daima kaçarak yemek borusunu tahriş etmesi ve bedenin kendini korumak için hücre yapısını değiştirmesidir. Beden aside daha sağlam hücreleri bu bölgeye yerleştirir lakin bu da kansere sebep olabilir. Öbür teori ise reflü den bağımsız olarak bu bölge de doğuştan bu cins hücrelerin toplanmasıdır. Vakitle değişime uğrar ve kansere neden olurlar. Fakat gerçek olan Barrett özefagusu olan bireylerde yemek borusu kanserine yakalanma riski artmaktadır. Bu şahısların nizamlı olarak endoskopi (bir ışıklı boru ile yemek borusunun gözlenmesi ve biyopsi alınması) yaptırmaları gerekir.
Yemek Borusu (Özefagus) Kanseri Sebepleri
-
Sigara
-
Kötü diş sıhhati
-
Gıdalarda nitrozaminlerin ölçüsünün fazla olması (Bozulmuş, bekletilmiş gıdalar)
-
Barrett özefagus
-
Tütsülenmiş besinler, besinleri üretenler (Tandır ekmeği fırınları örneğin)
-
Güneşte kurutulan, çok tuzlanarak saklanan besinler (uzakdoğu besin kültürü içinde yer alır)